انسان از سرآغاز زندگی، یعنی از زمانی که چشم به جهان می گشایدبا سؤالات فراوانی رو به رو میشود و تا زمانی که چشم از جهان فرو میبندد، در جست و جوی یافتن پاسخ آنهاست. پژوهش، زمینه ساز رشد و توسعه پایدار جامعه است. یکی از زیر بناترین فعالیتها در امر پویایی وپیشرفت هرجامعه، پرداختن به فعالیتهای پژوهشی، به ویژه در مراکز علمی و فرهنگی است (رشد معلم، آذر 82) در طول تاریخ، انسان همواره کوشیده است تجارب و یافتههای خود را به فرزندان و نسل آینده منتقل کند. این نیاز به آموزش و یادگیری، سبب بقای جوامع بشری شده و بدین سان، فرهنگ سازی وحفظ آن، جزء لاینفک آرمانهای انسانی و شناسنامه انسان گردیده است. در جوامع نخستین، یاددادن و یاد گرفتن به شیوهٔ سنتی و از طریق باز سازی تجارب انجام میشد و به صورت اطلاعات مورد نیاز، در عرصهٔ زندگی حفظ میگردید و گسترش مییافت. در نتیجه، مردم کمتر به فکرتوسعه بودند. در حالی که در دهههای گذشته، پیشرفتهای مهمی صورت گرفته و تقریباً اکثر ابداعات، مربوط به یک صد سال گذشته است. تولید و گسترش سرسام آور اطلاعات، دانش و کسب مهارت در علوم، وظایف نسل امروز را در مقایسه با نسل گذشته، افزون تر ساخته است. تجارب بیش از هشتادوشش میلیارد انسان، دست آوردهای ارزنده ای است که باید نسل آینده را برای کشف حقیقت و شناسایی خالق هستی یاری دهد. امروزه از آموزش به مثابه یک فرایند منظم یاد میشود که به موجب آن، اطلاعات، مهارتها و نگرشهای دانش آموزان تقویتت می گرددو گسترش مییابد. دراین فرایند، انباشت اطلاعات مورد نظر نیست. و به تولید و گسترش اطلاعات و مهارتها توجه میشود. (منوچهر فضلی خانی، راهنمای علمی روشهای مشارکتی و فعال در فرایند تدریس) تحقیق و پژوهش در تعلیم و تربیت، به مجموعه فعالیتهایی اطلاق میشود که از طریق آن و با عنایت به اصول و روشهای علمی، پدیده آموزشی وتربیتی، مورد پژوهش قرار میگیرد و هدف آن کشف اصول کلی یا تفسیر رفتاری است که از آن برای تبیین، کنترل و پیشبینی رویدادهای آموزشی استفاده میشود. ( دلاور، علی (1375) – روش تحقیق درر روانشناسی و علوم تربیتی)
توصیف وضع موجود
این جانب زهره مزیدی، دارای لیسانس رشته علوم تجربی، مدت 19 سال ه است که در خدمت آموزش و پرورش هستم. در سال 92-91 بعنوان دبیر علوم تجربی در مدارس دخترانه شهرستان علی آبادکتول مشغول به خدمت بودم.
امروزه بیش از هر زمان دیگر دانش آموزان نیاز دارند که علم بیاموزند و بر آن ارج نهند. کشفیات علمی که بر زندگی و آینده آنان اثر میگذارند هر روز روی میدهند. باتوجه به موضوع تحقیق مسأله ای که به دنبال آن هستم این است که - چگونه میتوانم سبب ایجاد رغبت و انگیزه در دانش آموزان برای انجام فعالیتهای پژوهشی وتحقیقی بشوم؟ - چگونه میتوانم باعث افزایش مشارکت دانش آموزان در انجام امر تحقیق و پژوهش بشوم؟- چگونه میتوانم در امر تدریسم از شیوههای مشارکتی که باعث گسترش تحقیق و پژوهش دربین دانش آموزان میشود استفاده کنم؟ در جریان این پژوهش در صدد حل مسائل و مشکلات توجه به امر پژوهش دربین دانش آموزان هستم. با توجه به این که در دورهٔ راهنمایی و مخصوصاً درس حرفه و فن درواحد های مختلف کتاب درسی تحقیقاتی برای تکمیل یادگیری از دانش آموزانم میخواهم و دانش آموزان چون بااصول روش تحقیق آشنا نیستند، مطالب را از روی یک یا چند کتاب رونویسی کرده و آن را تحویل به معلم خود میدهند و یا از بزرگ ترهای خود میپرسند. بنابراین مشاهده نمودم که اکثر دانش آموزان روح پرسش گری ندارند، در فهم مطالب بیشترمتکی به حیطه دانش شدهاند و در تجزیه وو تحلیل توانایی و مهارت کمی دارند و در مجموع به انجام پژوهش تمایل چندانی از خود نشان نمیدهند. با توجه به نقش پژوهش و اهمیت آن در صددبرآمدم که با اعمال روشهایی مشکل دانش آموزانم را حل کنم و تحقیق را برای آنها از شیرینترین و لذت بخش ترین کارها در زندگی کنم
ابتدا از دانش آموزان سؤال کردم که در سالهای گذشته چه کارهای پژوهشی را انجام دادهاند؟ آنها اظهار داشتند که کارهای تحقیقی در دروس مختلف انجام دادهاند اما این تحقیقات خیلی به صورت ساده و ابتدایی انجام شده و فقط مطالبی را از اینترنت روی برگه A4 رونویسی کرده و به معلم خود تحویل دادهاند و نمره ای را نیز دریافت کردهاند و صرفاً کار تحقیقیشان بیشتر برای نمره گرفتن بوده تا یادگیری و این تحقیقات یا به صورت گروهی انجام شده و یا به صورت انفرادی. سپس وضعیت خانوادگی انها راتوسط مدیرو معاون مدرسه جویا شدم تا با علایق و توانمندیهای آنهاا بیشتر آشنا شوم. باتوجه به عدم تمایل دانش آموزان به انجام کارهای تحقیقاتی علت را جویا شدم و متوجه شدم که دانش آموز باید کارهایی تحقیقاتی را با علاقه و دقت بیشتری دنبال کند و تأثیر آن را در یادگیری بهتر دروس درک نماید. مصاحبه با خود دانش آموزان: بعد با برخی از دانش آموزان بطور جداگانه مصاحبه صورت گرفت ویک سری سوالاتی در خصوص بیوگرافی آنان پرسیدم، که نتیجهاش این بود که خانوادها از نظر تحصیلی در حد متوسط بوده، وضعیت اقتصادی خانواه ها خوب نیست. دارای جمعیت معمول میباشند. نظر همکاران:1-در قدم بعد با دبیر ادبیات و علوم تجربی که در درسشان بیشتر با کارهای پژوهشی سر و کار دارند گفتگو صورت گرفت، که ایشان نیز رضایت خوبی از آنان نداشتند، که دانش آموزان تمایلی به انجام تحقیق از خود نشان نمیدهند ومعلمان سعی میکنند، با تشویق، کارت امتیاز،، نمره تشویقی، حساسیت نشان دادن انگیزه آنان افزایش دهند.