نوشته پروفسور جیجوآنتونی و دکتر مانیش کومار

6سیگما و لین چیستند؟

در طول چندین دهه گذشته، بسیاری از برنامه های گوناگون ارائه گردیده اند که به مشکلات مدیریت فرایندهای صنعتی توجه نموده و پاسخ می گویند. این مورد شامل نواقص صفر، مدیریت بر مبنای اهداف، چرخه های کیفی، TQM و مهندسی مجدد فرایند تجاری می باشد. این فعالیت ها با موفقیت هایی مواجه شده اند و در درازمدت اغلب آن ها بعنوان موارد مطلوب مدیریت و کادر شرکت های متفاوت بحساب خواهند آمد. در همین حال، در دهه 1980، دو مورد از استراتژی های بهبود فعالیت تجاری دیگر مطرح گردیدند (تحت عنوان لین و 6سیگما) که تلاش نموده اند کیفیت یا فرایندهای مرتبط با رفع مشکلات در حوزه تولید و صنایع خدماتی را بهبود بخشند و تأثیرات عمده ای بر روی خط پایه شرکت ها در سطح دنیا برجای نهاده اند. تولید بر مبنای 6سیگما و لین، دو مورد از معمول ترین و موفق ترین برنامه ها انجام شده توسط صنایع گوناگون در طول چند دهه گذشته بشمار می آید. بسیاری از شرکت ها مانند تویوتا، شرکت داناهر، جنرال الکتریک، موتورولا و بسیاری از شرکت های دیگر نتایج حائز اهمیتی را با اجرای یک روش لین یا 6سیگما در سازمان های خود حاصل کرده و بدست آورده اند.

6سیگما در موتورولا در میانه دهه 1980 بنا نهاده شد و در صنایع گوناگون در سراسر دنیا مطرح شد و بعنوان استراتژی تجاری درازمدت برای دستیابی به مزایا و منافع رقابتی و دستیابی به عملکرد مناسب در عملیات های گوناگون مطرح و معرفی شد. 6سیگما بعنوان روشی بحساب می آید که در آن از ابزار آماری و غیر آماری و روش های گوناگون استفاده می شود تا بتوان بازده سرمایه سازمان ها و شرکت ها را از طریق حذف نواقص موجود در فرایندها به حداکثر رسانید.

درک و شناخت 6سیگما در تغییرات چشمگیری را از یک ابزار آماری تا یک استراتژی شرکتی برای بهبود فرایندهای تجاری نشان می دهد. سازمان ها 6سیگما را بعنوان بخش استراتژی تجاری لحاظ می کنند و در فرایند مرور استراتژیک خود مورد استفاده قرار می دهند تا قابلیت رقابت جهانی، افزایش سهم بازار و بهبود رضایت مشتری را حاصل نمایند. این مورد سبب می شود که از تصمیمات عمدی دور شویم و آن چیزی را نشان می دهد که بنظر صحیح نمی رسد و تصمیم گیری بر مبنای واقعیت را به شکلی غلط مطرح نموده و امکانپذیر می سازد. موفقیت 6سیگما، ارتباط خاصی با ارائه آن بعنوان یک استراتژی بهبود و پیشرفت دارد همچنین فلسفه و روش انجام فعالیت های تجاری در این زمینه تأثیرگذار هستند. CEO جنرال الکتریکز، جک ولچ 6سیگما را بدین صورت تعریف نموده است: پر چالش ترین و به طور بالقوه سودمندترین فعالیتی که تا کنون در جنرال الکتریکز انجام داده ایم.

6سیگما تنها به آمار موجود توجه نمی نماید. 6سیگما روشی است که می توان از طریق آن خطا را کاهش داد، فرایندها را بهبود بخشید و رضایت مشتری را بر مبنای اصول تفکر آماری حاصل کرد و فلسفه عملکرد و فراگیری بر مبنای یک فرایند، انواع موجود و داده های در دسترس می باشد. تفکر آماری برای افراد حرفه ای روش هایی را برای بررسی کل نگر فرایندها ارائه می دهند. پیشرفت تفکر منطقی از فرایندها – تفاوت ها – داده ها تا تعریف – ارزیابی – آنالیز – بهبود – کنترل حائز اهمیت بوده و صورت گرفته است. هدف 6سیگما دستیابی به 4/3 مشکل به ازای هر 1 میلیون فرصت می باشد و فرض بر اینست که فرایند به معنای تغییر بیش از 5/1 انحراف استاندارد خارج از هدف می باشد.

تولید لین، از سویی دیگر، یکی دیگر از فعالیت های کیفی می باشد که توسط آمریکایی ها در پاسخ به رقابت با تولید کنندگان ژاپنی و روش های تولید برتر آن ها ارائه شده است (با پیروی از مفاهیم سیستم تولید تویوتا برای حل مشکلات کیفی در سازمان ها) زیرا واردات کالاهای ژاپنی نگرانی جدی را برای تولید کنندگان غربی سبب گردیده است. مشابه با مفهوم TPS، که تأکید خاصی بر کاهش اتلاف از طریق کنترل کیفی ، تنظیم کیفیت و احترام به افراد دارد، مفهوم پایه تولید لین کاهش هزینه ها و افزایش سرعت کار سازمان با به حداقل رسانیدن 7 نوع اتلاف می باشد (تولید بیش از حد زیاد، حرکت، جابجایی، موجودی، فراوری بیش از حد زیاد، انتظار و نواقص) و در این زمینه مشارکت افراد و بهبود مستمر با به کارگیری روش های گوناگون مانند دقت در بهره مندی از زمان، تولید سلولی، حفظ قابلیت تولید کلی، کان بان، رفع اشکالات مطرح است.

لین بعنوان یکی از تأثیرگذارترین فعالیت ها در فرایند تولید مطرح است و کاربرد آن به صنایع خدماتی، به ویژه مراقبت از سلامت و بخش عمومی نیز توسعه یافته است. کاربرد اصول و مفاهیم لین به کاهش اتلاف می انجامد و روش هایی مانند کاهش موجودی، ساده سازی فرایند و همچنین تشخیص فعالیت های بدون ارزش افزوده و کاهش هزینه و رضایت مشتری در بسیاری از سازمان ها در این زمینه مطرح می گردد.

اجرای مناسب دو مورد از روش های گوناگون برای دستیابی به نتایج مطلوب از نظر هزینه، کیفیت و ارائه با تأکید بر عملکرد فرایند امکانپذیر است. اجرای تأثیرگذار این روش ها نیازمند تعهد مدیریت ارشد، تغییر فرهنگ سازمانی، ارتباط مناسب در سلسله مراتب کاهشی، رویکردهای جدید برای تولید و همچنین ارائه خدمات مناسب به مشتری و مقادیر بیشتر آموزش کارمندان می باشد. تلفیق دو مورد از روش های گوناگون می توانند نتایج بهتری را نسبت به کارکرد سبستم به تنهایی حاصل کند. در حالی که استراتژی های لین نقش مهمی را در حذف اتلاف و فعالیت های بدون ارزش افزوده در سازمان ها ایفا می کند، 6سیگما از طریق استفاده از ابزار سازمانی و روش های سازمانی سبب می شود که سازمان سطح بهتری از عملکرد فرایند و قابلیت ها را حاصل نماید. این دو روش بر مشارکت عوامل اجرایی ارشد و ارتباط با خطوط پایه برای توسعه قابلیت تولید قدرتمند و فرایندهای سازمانی تأکید دارد.

مقدمه ای بر فصول

تأکید بر مقاله فصل 1، تشخیص و تعیین فعالیت های کیفی اجرا شده در فعالیت های شغلی کوچک و متوسط تولیدی انگلستان و انجام آنالیز مقایسه ای روش های مدیریت کیفی در شرکت های 6سیگما در مقابل SME تولیدی غیر 6سیگما می باشد. یافته های حاصل از این تحقیق نشان می دهند که تفاوت عمده ای در عملکرد شرکت های 6سیگما/لین در مقابل شرکت های دارای گواهی ایزو وجود دارد. اگرچه نکته جالب توجه، نشان دادن یافته های عوامل تأثیرگذار عمده در موفقیت شرکت های نمونه می باشد. هیچ تفاوت عمده و معنی داری در اهمیت قابل درک متغیرهای CSF مشخص در 6سیگما و SME دارای گواهی ایزو موجود نیست و مطرح نگردیده است.

فصل 2، آینده لین 6سیگما (LSS) را با ارائه یک سئوال بررسی می نماید: LSS به چه سمتی می رود؟ چندین مورد از مسیرهای بالقوه وجود دارند که LSS می تواند از آن ها پیرویکند و برخی از آن ها به شکلی ارگانیک بروز یافته و یا با رویدادهای غیر قابل پیش بینی همراه می گردند که برای مثال می توان به رکود اخیر جهانی اشاره نمود. اما تأکید فزاینده ای بر تأثیرات زیست محیطی فعالیت های انسانی معطوف داشته می شود و نیاز بیشتر به تلفیق LSS با روش های مدیریت زیست محیطی مطرح می گردد. این دو روش یکدیگر را در چندین سطح گوناگون تلفیق می نمایند و می توانند منافع بیشتری در اجرای روش های مدیریت زیست محیطی مانند ISO 14001 داشته باشند.

فصل 3 در رابطه با کاربرد لین در یک محیط غیر رقابتی در شرکت تحقیق موردی در ایتالیا تحقیق و بررسی نموده و تفاوت هایی را با موارد تکراری نشان می دهند و بر تعداد محدودی از عناصر کلیدی تولید لین تأکید دارد. 9 تحقیق موردی صورت گرفته در شرکت های غیر رقابتی ایتالیا، ارزیابی می نمایند که چگونه شرکت های غیر رقابتی، جریان (جریان ارزش) را مشخص نموده، تولید کششی را ایجاد کرده، از زمان مطلوب استفاده نموده، رقابت های کیفی و استاندادسازی را انجام می دهند. همچنین، این فصل بررسی می نماید که چگونه شرکت های غیر رقابتی لین را در زنجیره پشتیبانی پیش برده و چگونه می توانند ساختارهای سازمانی را سازماندهی کنند.

یک مدل پایدار 5S، با استفاده از رویکرد DMAIC، در فصل 4 پیشنهاد شده است که روشی را برای ارزیابی و اندازه گیری سطح موفقیت در کارکردهای متفاوت یک سازمان در هر کدام از مراحل و برنامه های 5S ارائه نموده و پیشنهاد می دهند. این مدل از یک فرایند حسابرسی طراحی شده حول مجموعه ابزار 5S با هدف تمامی سطوح سازمانی تشکیل گردیده است. این مدل، دیدگاه هایی را در زمینه فرهنگ سازمانی و بررسی سلامت عملیاتی عمومی فرایند 5S درموقعیت شرکت ارائه می دهند.

مشابه با فصل قبلی، فصل 5 روابط بین اجرای 5S در فرهنگ سازمانی را بررسی می نماید. مشاهده مستقیم از طریق رویکرد تحقیق موردی همراه با تحقیقات و پرسشنامه ها در یک شرکت تولید لامپ در انگلستان بررسی شده است. یافته ها نشان می دهند که برنامه 5S، می تواند سبب تغییر مثبت فرهنگ شرکتی در حوزه روش های لین گردد.

کاربرد طراحی برای 6سیگما، در فصل 6 اثبات گردید تا بتوان یک دیسک توربین فشار بالا را طراحی نمود. تعریف، تعیین ویژگی ها، بهینه سازی و اصلاح روش هایی هستند که برخی از ابزار کلیدی موجود در حوزه DFSS بحساب می آیند که از آنجمله می توان به توسعه کارکرد کیفی، طراحی آزمایشات، مدل سازی کلی، فرایند سلسله مراتب تحلیلی، شبیه سازی مونت کارلو، داده کاوی و طراحی پارامتر اشاره نمود. یکی دیگر از کاربردهای DFSS، در فصل 7 مورد بحث قرار گرفته است که در آن نویسندگان نشان می دهند که چرا و چگونه XYZ می تواند DFSS را اجرا نماید تا به این ترتیب هر دو مورد متخصصان آکادمیک و دانشگاهی و مدیران مثالی را ارائه دهند که مباحث بیشتر در رابطه با اجرای روش ها را می طلبد و با تصریح مفاهیم موجود ارتباط دارد. رویکرد XYZ، برای اجرای DFSS در این فصل ارائه شده که شامل پیش زمینه و دلایل گوناگونی است که می تواند به آن بیانجامد.

فصل 8 و 9 و 10، کاربردهای 6سیگما/لین در فرایندهای خدماتی مانند فرایندهای حسابداری مدیریتی و استفاده از منابع انسانی را نشان می دهد. فصل 8 یکی از چندین تحقیقات در اروپا در زمینه اجرای 6سیگما در سطح/کارکرد غیر فنی فعالیت های تجاری بشمار می آید و اولین موردی است که عوامل موفقیت بحرانی در یک محیط HR را بررسی کرده است. این فصل، برخی از یافته های اصلی و کلیدی را در رابطه با ارتباط روش های گوناگون به ویژه لین و 6سیگما ارائه نموده و مطرح می کند. تحقیقات مشابه، در فصل 10 عنوان گردیدند که در آن ها نویسنده مدل مفهومی را برای اجرای 6 سیگما/لین در یک محیط HR پیشنهاد داده است. این فصل مدل پیشرفت فعالیت های تجاری توسعه یافته به صورت عملی و آزمایشی را ارائه می دهد که به سرعت و به شکل مثبتی بر شرایط ذهنی، وضعیت افراد، فعالیت های مناسب و رفتارهای مطلوب تأثیرگذارد و سبب دستیابی به پیشرفت های مطلوب به شکلی مناسب و پایدار خواهد شد.

فصل 9، بر جنبه های دیگر فرایندهای خدماتی تأکید دارد که برای مثال می توان بر قابلیت پاسخگویی مدیریت و تأکید بر نقش حسابداران در اجرای پروژه های 6سیگما اشاره نمود. بر مبنای مطالب مطرح شده در فدراسیون بین المللی حسابداران، 1998، چارچوب مفهومی برای حسابداری مدیریت، این تحقیق عنوان می نماید که بسیاری از نقش های اصلی در فرایند DMAIC 6 سیگما، ارتباط نزدیکی با 4 نقش اصلی و کلیدی IFAC برای حسابداری مدیریت دارند. نتایج نشان می دهد که ویژگی های 6سیگما برای تمامی مراحل گوناگون فرایند DMAIC قابل استفاده بوده و هماهنگی و تطابق نزدیکی با نقش های اصلی و کلیدی IFAC برای حسابداری مدیریت ایفا می نماید.

فصل 11 و 12، مقالات مفهومی را ارائه و پیشنهاد می دهد که در آن، نویسندگان، 6سیگما را با مفاهیم دیگر استراتژی/روش های گوناگون مرتبط دانستند که از آنجمله می توان به روش های سیستم های نرم و مدیریت زنجیره پشتیبان سبز اشاره کرد. نویسندگان در فصل 11، منابع گوناگون را برای ارزیابی تلفیق SSM با رویکرد DMAIC 6سیگما بررسی نمودند و کارایی و قابلیت استفاده بیشتر آن را برای هر دو مورد شرایط مسئله ساده و پیچیده لحاظ کرده اند. معرفی و استفاده از 6سیگما در مدیریت زنجیره پشتیبانی سبز در فصل 12 و با توصیف منافع حاصل از کاربرد مدیریت زنجیره پشتیبان سبز از 6سیگما و آنچه که افراد حرفه ای در زمینه 6سیگما می توانند در بهره وری از مدیریت زنجیره پشتیبان سبز مورد استفاده قرار دهند ارائه شده است.