مفهوم ناحیه: انسان از آغاز تاریخ و ساکن در زمین شدن توجه خود را به هویت معطوف کرد.

مطالعه ناحیه از سه مسیر:

1- مردم­شناسی   2- معرفت و فلسفی     3- مسیر سیاسی- کاربردی

وطن­گرایی به مفهوم ناحیه است.

شکل­گیری ناحیه با دو تمایل ذاتی همراه است:

1- شناخت و گسترش مرزهای فضایی و محافظت از داشته­ها.

2- تعیین حدود فضا برای آرامش و کاهش اضطراب

تمایل به وطن­گرایی: گستره دنیای شناخته شده یا هسته را افزایش می­دهد.

تمایل به انزواگرایی: سرزمین­ها را با اهداف دفاعی ضمیمه می­کند.

این دو انگیزه­ای هستند ه فضاهای سازمان یافته را از آغاز تاریخ شکل داده­اند.

هرچه سطح تمدن یک گروه انسانی گسترده­تر و استوارتر باشد تلاششان برای گسترش مرزهای ناحیه ای  که در آن زندگی می­کنند بیشتر است.

نگرانی قوی­تر انسان از دست دادن آنچه انسان می­داند و آنچه او پیش از این ساخته است می­باشد و این یعنی دومین نگرانی هست که انسان را وامی­دارد به گذشته رجوع کند. از قیاس­ها بهراسد و در جستجوی قطعیت­ها باشد تا روابط جدید را فقط به عنوان ریسک احتمالی مورد توجه قرار دهد.

مغایرت بین جهان وطن­گرایی و انزواگرایی در تفکرات یونانیان باستان و از دوره سوفسطائیان ظاهر می­شود.

سوفسطائیان (کسانی که شناخت جهان را وارونه می­کنند) به جای طبیعت بر انسان متمرکز
می­شود رهبرشان پروتاگورا ساخته شدن تاریخ و توسعه اجتماع را به انسان محول می­کند.

جهان وطنی آپیا: قانون جهان طبیعی که در هر کشور و در هر زمانی اعتبار دارد را از قوانین انسانی که در هر زمان و مکان قابل تغییر است متمایز می­داند.

قانون طبیعی جوامع را ورای زمان و فضا بر هم پیوند می­دهد.

قوانین انسانی انسان­ها را به طبقات اجتماعی تقسیم می­کند و حتی آنها را برده می­شمارد.

افلاطون شهر ایده­آل را شهر بسته و جدا از بقیه دنیا (ناحیه سیاسی- کشور) مطرح می­کند.

ارسطو از برتری فرهنگ یونان و گسترش فرهنگ امپریالیستی حمایت می­کند که با جبرگرایی ارسطو هماهنگ است.

اسکندر مقدونی از آرمان­های ارسطو در اداره سرزمینش استفاده کرد.

در یک مقایسه آزاد و برابری طلب ارسطو و افلاطون به دور از جهان وطن­گرایی قرار دارند.

تعیین حدود  ناحیه توسط یونانیان صورت گرفت. انزواگرایی افلاطون و امپریالیستی فرهنگی ارسطو تحت تأثیر ترس و آگاهی از وضعیت سیاسی نامناسب آن زمان برای مواجهه با پیشرفت قدرت امپراطوری مقدونی قرار داشته است.

ایکاتیو کسی است که به جغرافیا شکل ادبی داد و جغرافیای توصیفی را خلق کرد. که در قرن اول و دوم پیش از میلاد شکوفا شد و با گسترش ربع مسکون مرتبط بود.

(تست) ایکاتیو اولین کسی است که فراتر از دسته­بندی عناصرجغرافیایی (شهر و رودخانه و بنادر و خلیج­ها) می­رود زیرا او توصیف خطی در پیرپیلی را با جغرافیای نواحی جایگزین می­کند.

و سرزمین­های مسکونی را با نقشه توصیف می­کند. و با عقلانیت و تجربه به آگاهی و توصیف واقعیت­های جغرافیایی کمک می­کند.

توصیف جهان از طرف ایکاتیو به سه دلیل است:

1- توصیف سرزمین­های مسکونی واحد

2- طرح ادبی ارتباطات همه جانبه واقعیت خصوصاً از جنبه­های فیزیکی و طبیعی

3- پیشنهاد ناحیه­بندی دنیای مسکون بر اساس عناصر فرهنگی مختلف

کتاب ایکاتیو دو بخش دارد:

1- بخش اروپا: که دو روش­شناسی و معرفت­شناسی برخی نوآوری­های عالی و بزرگ را به نمایش می­گذارد.

2- بخش آسیا

اولین عنصر در کتاب ایکاتیو: ربع مسکون (جهان متمدن و منطقه هسته) است که به صورت توصیفی نمایش داده نمی­شود بلکه دنیای متمدن در مناطق توصیف شده که تصویری از وضعیت اقتصادی- فرهنگی ارائه می­دهد.

دومین عنصر: نمایش کارتوگرافیکی و توصیف ادبی مکان­هاست.

سوم و جالب­تر از همه تقسیم­بندی  دنیا بر اساس خصوصیات فرهنگی مردم است و با مثالی روشن ناحیه­بندی قومی قسمت­های مجزای دنیا را ارائه می­دهد که یک ناحیه­بندی کیفی است.

هرودوت: دو مدل کیفی و کمی دارد که در تعریف  مصر  مدل کیفی را انتخاب می­کند.

کمک­های هرودوت در تجزیه و تحلیل ناحیه:

1- ناحیه­بندی بر اساس قومیت

2- ناحیه­بندی بر اساس جمعیت.

3- انتقاد از تأثیر محیط طبیعی بر گروه­های انسانی.

علاقه به ناحیه­بندی سرزمین­های کشف شده به وضوح از سوی هرودوت بیان می­شود.

تفسیر امکان­گرا و انقلابی از روابط بین انسان و محیط در مقاله هرودوت آمده است و تأکید می­کند ایرانیان به کوروش اجازه دادند که آنها را متقاعد کند که از کشورشان به یک سرزمین حاصلخیز مهاجرت نکنند چون ایرانیان زندگی در یک سرزمین ویران را به زندگی در یک منطقه حاصلخیز تحت سلطه ترجیح می­دادند.

بزرگترین جغرافی­دان دورۀ باستان و پدر علم جغرافیا اراتوستن است.

نظریات ناحیه­ای از سوی باستان­شناسان و نقشه­برداران مورد نقد قرار گرفت.

ستاره­شناسان اراتوستن را متهم به بی­دقتی در ریاضی کردند دیگران اراتوستن را به بی­اعتنایی به هدف اصلی نمایش که توصیفی واقع­گرایانه از ربع مسکون (دنیای شناخته شده و منطقه هسته) بود متهم کردند.

اراتوستن تئوری ارسطو را رد کرد. خصوصاً نظریه­ای که

ربع مسکون را به دو بخش یونانی­های دوست و بربرهای دشمن تسقیم کرده بود.

شایستگی­های اراتوستن:

1- تلاش اراتوستن در مخالفت و انتقاد با نظریه آزموده شدۀ اجدادش

2- توصیف­اش از اندازۀ زمین بر اساس تجربی

 روش استفاده شده اراتوستن روش سینکرتیک است اراتوستن هم برای قوانین تئوریک و هم مشاهدات تجربی ارزش قائل است.

حرف مهم اراتوستن: نهایت جغرافیا نمایش جهان است اراتوستن شبکه­ای از مدارها را ساخته (از7 مدار 5 تا شناخته شده هستند) که این مدارها در یک فاصله از هم قرار ندارند اما برای تثبیت
موقعیت­های مربوط به ربع مسکون (منطقه هسته) مفیدند.

شبکه مدارها و نصف النهارها ربع مسکون را به قطعات ژئومتریک گوناگون تقسیم می­کنند و سپس به دقت توصیف شده وسطح ژئومتریک به اصطلاح مصریان قطعات کوچک کادسترال نامیده شد.

موضوع رسالۀ پولیبو نمایش مکان فعالیت­های انسانی است.

اراتوستن توصیه داده شده به اسکندر مقدونی را که با یونانی­ها مثل دوست و با بربرها مثل  دشمن رفتار کن را تصدیق نمی­کند. اراتوستن می­گوید این بهترین معیار تقسیم بر حسب فضیلت و رذیلت است.