تئوری حسابداری(1)
چارچوب نظری گزارشگری مالی
مقدمه
حسابداری محصول نیاز انسان به حسابگری و استفاده از اطلاعات برای ارزیابی وقایع گذشته و پیش بینی آینده است. این نیاز از آغاز خلقت بشر و از دوران حضرت آدم و حوا متناسب با اوضاع و احوال زمان وجود داشته است و همزمان با تغییر و تحولات زندگی بشر، حسابداری نیز به عنوان جزئی از حیات بشری، پذیرای تغییرات بوده است. بنابراین در هر زمان کارکرد حسابداری باید متناسب با محیط اقتصادی، قانونی، اجتماعی و سیاسی تعریف و مرزهای آن مشخص شود. آموزش حسابداری در مدارس، دانشگاه و ضمن خدمت نقش مهمی بر تعریف و تحدید کارکرد حسابداری در هر زمان دارد و آموزگاران حسابداری در این حوزه، مسئولیت سنگینی به عهده دارند.
چارچوب نظري در گزارشگري مالی و تاريخچه آن
از مدتها قبل نیاز به داشتن یک چارچوب نظری در حسابداری مالی احساس شده است . در ایالات متحده آمریکا هیات اصول حسابداری و هیات استاندارد های حسابداری مالی کوشش کرده اند . که مبانی نظری حسابداری را به عنوان راهنمای سیاستگذاری حسابداری تدوین کنند . که کوشش هیات اصول حسابداری برای تدوین مفروضات بنیادی و اصول حسابداری نا موفق بوده است . به طوریکه رویکرد ( مفروضات بنیادی – اصول ) که چارچوب کار هیات اصول حسابداری بوده است در دهه 1970 میلادی کاهش یافت . و جای خود رابه رویکرد هدفها – استانداردها واگذار کرد . این رویکرد جدید مبتنی بر تحقیقاتی است که به طور گسترده نیازهای اطلاعاتی استفاده کنندگان را مورد توجه قرارداده و در نتیجه هدفهای صورتهای مالی را کانون توجه شناخته است . این مسئله در اواخر دهه 1960 میلادی در اغلب تحقیقات و بیانیه های مرتبط با تئوری حسابداری مطرح شد و اهمیت رو افزونی یافت . این بیانیه ها به ترتیب تاریخ انتشار به شرح ذیل می باشد .
1 . شرحی از تئوری حسابداری (1966,AAA,ASOBAT)
2 . مفاهیم و اصول بنیانی صورتهای مالی واحدهای انتفاعی (1970,APB)
3 . هدفهای صورتهای مالی (1973,AICPA,TruebloodReport)
4 . شرح تئوری حسابداری و پذیرش آن (1977,AAA,SATTA)
در تمامی گزارشهاو بیانیه های مورد بحث ، دوموضوع بیشترین توجه را جلب کرده است .
1 . هدفهای استفاده کنندگان از اطلاعات مالی
2 . تنوع استفاده کنندگان
شرحی از تئوری حسابداری (ASOBAT)
تعریف حسابداری : فرایند تشخیص ، اندازه گیری و گزارش اطلاعات اقتصادی به نحوی که برای استفاده کنندگان از این اطلاعات ، امکان قضاوت و تصمیم گیری آگاهانه را فراهم آورد .
تعریف تئوری : مجموعه ای پیوسته از اصول فرضی ، ادراکی ،عملی که چارچوب و ماخذ کلی دانش مورد بررسی را تشکیل می دهد .
هدفهای حسابداری :
1 . تصمیم گیری در مورد استفاده از منابع محدود
2 . رهبری و کنترل منابع
3 . ایفای وظیفه مباشرت در مورد منابع
4 . تسهیل ایفای وظایف اجتماعی و اعمال کنترل
استانداردهای مربوط به ارزیابی اطلاعات حسابداری :
1 . مربوط بودن 2 . قابلیت سنجش 3 . قابلیت تایید 4 . پرهیز از جانبداری
رهنمودهای مربوط به گزارش اطلاعات حسابداری
1 . مناسب برای استفاده مورد انتظار 2 . افشای ارتباطات بااهمیت 3 . ارائه اطلاعات محیطی 4 . یکنواختی روشها و ثبات رویه
بيانيه شماره چهار هيات اصول حسابداري APB≠4))
منظور از تدوين و انتشار بيانيه شماره چهار ، تبيين مفاهيم بنياني گزارشگري مالي بود . كه زير بناي بيانيه هاي بعدي هيات اصول حسابداري قرارگيرد . عليرغم برخي نارساييها ، در بيانيه بالا جنبه هاي مثبت بسياري وجود دارد . براي مثال حسابداري به عنوان يك دانش اندازه گيري شناخته شده است . و بخش هدفهاي اين بيانيه نيز با بخش متناظر در ASOBAT هم آهنگي دارد . هدفهاي كيفي بيانيه شماره چهار شامل مربوط بودن ، قابليت فهم ، قابليت تاييد ، بي طرفي ، به موقع بودن ، قابليت مقايسه و كامل بودن مي باشد . ضمناٌ بر خلاف ASOBAT بيانيه شماره چهار ، نيازهاي اطلاعاتي استفاده كنندگان را نيز مورد تاكيد قرار مي دهد . و نيز در بيانيه شماره چهار ، تعاريفي براي داراييها ، بدهيها ، حقوق صاحبان سرمايه ، درآمدهاي فروش ، و هزينه ها ، به عنوان عناصر اصلي صورتهاي مالي ارائه شده است . در ساير بخشهاي بيانيه شماره چهار نوآوري كمتري ديده مي شود . عليرغم انتقادهاي كه در مورد تعاريف ارائه شده و هم آهنگي مطالب بيانيه به عمل امده است . جنبه هاي مثبت زيادي نيز در بيانيه شماره چهار وجود دارد كه براي رسيدن به مقصد تدوين تئوري حسابداري مفيد واقع مي شود .
گزارش TRUEBLOOD ( هدفهاي صورتهاي مالي )
انجمن حسابداري خبره آمريكا در سال 1971 ميلادي ، هنگامي كه هيات اصول حسابداري ( APB) مورد انتقاد شديد قرارداشت ، كميته Truebloodرا تشكيل داد . ماموريت اين كميته نيز تدوين هدفهاي صورتهاي مالي ، به عنوان بخشي از تئوري حسابداري ، با استفاده از بيانيه شماره چهار APB بود . اين كميته جمعا دوازده هدف را براي صورتهاي مالي بيان كرد .