سونامی

آب‌تاز یا سونامی یکی از پدیده‌های جغرافیایی است که در زیر دریا با لرزش شدید آب دریا پدید می‌آید آبی که به‌لرزه درآمده بشکل موج‌های عظیم به‌کرانه‌ها رسیده و ویرانی ببار می‌آورد. غریاله واژهٔ فارسی بومی برای این پدیده در استان بوشهر است وپدیدهٔ غریاله در کرانه‌های خلیج فارس نیز دارای پیشینه است! در آمریکای جنوبی گاهی واژه مارموتو برای آن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بسیاری از سونامی‌ها در کرانه‌های ژاپن رخ می‌دهند و از اینرو واژه ژاپنی مربوط به این پدیده یعنی (津波) تسونامی به‌زبان انگلیسی و از آن به زبان‌های دیگر نیز راه یافته‌است كلمه(tsunami)  از كلمات ژاپنی  (tsu)به‌معنی بندر و  (nami)به‌معنی امواج تشكیل شده‌است.  اين واژه ، توسط ماهيگيراني بوجود آمده كه به‌بندر برمي‌گشتند تا به‌مناطق اطراف بندر تخريب‌شده برسند اگر چه آنها از وجود موج در آبهاي آزاد اطلاعي نداشتند.

سابقاً به سونامي ، امواج مدي گفته مي‌شود زيرا هنگامي كه به‌خشكي نزديك مي‌شوند بيشتر ويژگي مدهاي شديد پيشرونده را دارند تا امواجی که در اثر عملكرد باد روي اقيانوس ايجاد مي‌شوند (و آشناتر مي‌باشند). اما از آنجا كه اين امواج در واقع مربوط به مد نيستند، اين واژه را اشتباه مي‌دانند و كاربرد آن توسط اقيانوس شناسان منسوخ شده‌است. موج (امواج) مدي پديده‌اي است كه در آن لبه پيشروي مد، موجی (امواجی) از آب را تشكيل‌مي‌دهد كه برخلاف جهت جريان بسمت بالاي رودخانه حركت مي‌كند. درواقع، اين‌موج، يك موج مدي واقعي‌است و نباید با سونامي اشتباه‌گردد. ازطرفی سونامي شبيه گفته عموم كه »موجي عادي و فقط بسيار بزرگتر« نيست و بيشتر شبيه مدي پيشرونده بي‌پايان است كه راهش را از اطراف و از ميان هر سدي باز مي‌كند. قسمت عمده خسارات، در اثر توده آب عظيمي ايجاد مي‌شود كه در پشت جبهه موج اوليه قرار دارد، به‌طوريكه ارتفاع دريا بسرعت بالا مي‌آيد و سيل، مناطق ساحلي را بشدت فرامي‌گيرد. وزن خالص آب، به‌اندازه‌اي است كه اجسام موجود در مسيرش را سائیده  و اغلب ساختمانها را روي پي‌شان مي‌اندازد و زمين را تا سنگ بستر مي‌شويد. اجسام بزرگ مثل كشتيها و تخته‌سنگها هم تا فرونشست سونامي، چندين مايل به‌درون خشكي حمل مي‌كند.