فایل ورد قابل ویرایش
چکیده
جلبکهای سبز-آبی و جوامع فیتوپلانکتونی در تراکم حجمی بالا خطرناک و مضر هستند و با ایجاد تجمعات و تولید سمومی خاص می توانند بر روی سلامت و زیست موجودات آبزی و حتی انسانها موثر واقع گردند و هم چنین باعث ایجاد بو و طعمی نامطبوع در آب و محیطهای آبی شوند. پس از وقوع سیل در شهریور 1387، مشکلات کیفی در آب سد ایلام پدید آمد که موجب عدم برداشت از آب مخزن سد و ایجاد اختلال در تأمین آب شرب شهر ایلام شد. از جمله این مشکلات افت شدید کیفیت در طعم و بوی آب مخزن سد ایلام بود. یکی از عوامل شناسایی شده در مخزن سد ایلام به عنوان عامل تولید کننده طعم و بوی نامطلوب در آبها، جلبکها میباشند که به منظور علاج بخشی کیفیت آب در مخزن علاوه بر راهکارهایی که منجر به کاهش مواد مغذی در آب میشود به دنبال آن موجب کاهش رشد جلبکها میگردد، راهکارهای بیولوژیکی نیز که کنترل کننده رشد جلبکها در آب هستند در سطح جهان مورد استفاده قرار گرفتهاند. که این نوع راهکارها با توجه به شرایط منطقه و کیفیت آب پیشنهاد میگردد.
کلمات کلیدی: سد ایلام، جلبک سبز- آبی، جوامع فیتوپلانکتونی، افت کیفیت، کنترل بیولوژیکی.
مقدمه
حوضه آبریز سد ایلام، در شرق ایلام با عرض جغرافیایی ́64/˚33 و طول جغرافیایی ́42/˚46 واقع گردیده است.]1[ که شامل سه رودخانه گل گل با مساحت Km2289 و میانگین آبدهی سالانه mcm 6/72 و چاویز با مساحت km2140 و میانگین آبدهی سالانه mcm 3/24 و اما با مساحت km2 33 و میانگین آبدهی mcm 9 می باشد (شکل1)،در اثر سیل سال 1387، کیفیت آب سد مخزن از نظر طعم و بو به شدت افت نمود و موجب عدم برداشت از آب مخزن سد و اختلال در تأمین آب شرب شهر ایلام شد]2[.برخی از گونههای جلبکها و باکتریها به طور ذاتی در درون سلول خود مواد شیمیایی بودار تولید میکنند، شکوفایی جلبک سبز- آبی در مخازن میتواند منجر به ایجاد بوی علف، ماهی، خاک و یا بوی تعفن در آب گردد (شکل2). با توجه به بالا بودن زمان ماند هیدرولیکی و افزایش مواد مغزی در آب سد مخزن، جلبکها به عنوان یکی از عوامل ایجاد بو و طعم نامطلوب شناسایی شده است
نتیجه گیری
با توجه به اینکه هدف از پرورش ماهی کپور نقرهای در مخازن سدها کنترل بیولوژیکی آلودگی مخازن میباشد، مهمترین نکته در افزودن ماهیان کپور نقرهای به این روش در نظر گرفتن سن ماهیانی است که اضافه میشوند و لازم است به سنی رسیده باشند که بتوانند به راحتی از تولیدات طبیعی داخل سد استفاده نموده و فعالیتهای فیتوپلانکتون خواری را آغاز کرده باشند. با در نظر گرفتن اصول معرفی تعداد ماهیان در هکتار برای پرورش دهندگان ماهی در استخرها، حدود 4 هزار قطعه در هکتار توصیه میشود که 60 درصد این مقدار (برابر با 2400 قطعه در هکتار میباشد) به گونه کپور نقرهای اختصاص مییابد. از آنجایی که در اینجا هدف صرفاً پرورش کپور نقرهای و استفاده از آنها در کنترل رشد جلبکها به عنوان مهمترین گونه تغذیه کننده از منابع جلبکی و فیتوپلانکتونی بوده، لذا استفاده از گونههای همراه جهت بازدهی بیشتر ماهیان مدنظر نبوده در نتیجه پرورش به روش تک گونهای و همچنین به روش غیر متراکم استفاده شده و افزودن هرگونه منابع غذایی به صورت دستی و کوددهی اجتناب گردد. با توجه به عمق نسبتاً کمتر استخرهای پرورش ماهی و معرفی حدود 4000 قطعه در هکتار، با داشتن عمق نسبتاً بیشتر دریاچه سد و معرفی کردن تنها گونه کپور نقرهای که برابر 60 درصد عدد فوق بوده، میتوان نتیجه گرفت که معرفی 2400 قطعه کپور نقرهای در هر هکتار دریاچه سد ایلام از لحاظ تراکم بالا نبوده و با در دسترس بودن جوامع جلبکی و فیتوپلانکتونی در اعماق مختلف آب از آبهای سطحی تا اعماق 15 تا 20 متر، این ماهیها میتوانند به راحتی در محیط دریاچه پراکنده شده و از تراکم بیش از حد آنها کاسته شود....