زیست شناسی یکی از مهم ترین درس های پایه در دبیرستان است. در آموزش زيست شناسي چالش جدي قرن حاضر تغيير رويه از الگوهاي تدريس منسوخ به الگوهاي يادگيري موثر است . تاكيد بر يادگيري ( و نه تدريس ) بر پايه اصول ساخت گرايي استوار است. اين روش دانش آموز محور است و هدفش ارتقا بخشيدن به عمق يادگيري است . مرحله گذار از تدريس زيست شناسي به يادگيري زيست شناسي چندان هم سهل و آسان نخواهد بود ، چرا كه مستلزم كسب برخي مهارت ها از سوي شاگردان و مربيان است . از جمله مشكلات مهم، آماده كردن فراگيران با ساختارهاي جديد آموزشي به منظور ارتقاي پردازش و تحليل اطلاعات زيست شناختي است . ديدگاههاي دانش آموز محور با مقاومت شاگردان، دانشجويان، اساتيد و مديران آموزشگاهها و دانشكده ها مواجه خواهد شد . در ثاني بدون داشتن محتواي درسي قوي براي دانش زيست شناسي ، حتي با آگاهي از الگوهايي مناسب و موثر ، شاگردان يادگيري عميقي نخواهد داشت . دانشمندان پيشنهاد مي كنند كه آموزش مبتني برنيازها و بنيانهاي اجتماعي ، در صورتي كه در برنامه آموزشي دانش آموزان گنجانده شود ، راهي موثر براي ايجاد انگيزه هاي لازم در بكار گيري روش هاي جديد آموزش زيست شناسي است . مسائل و فعاليت هاي جامعه نگر به شاگردان فرصت مي دهد تا تنوع حياتي پيرامون خود را ثبت كنند و خصوصيات گياهان ، جانوران و ميكروبها را در محيط مدرسه يا خانه مشاهده و اندازه گيري نمايند .
آموزش خوب و سامان یافته زمانی اتفاق می افتد که معلم طرح درس و برنامه ای دقیق داشته باشدتا کلاسی خلاق و پویا و نیز سرشار از نشاط به بار آید. معلم بایستی پیش از ورود به کلاس برنامه درسی خود را آماده کرده و بداند که هدف های رفتاری از درس آن روز چیست ، چه می خواهد انجام دهد و درس را چگونه می تواند ارائه کند و با چه شیوه ای ، دانش آموزان را تحرک و تمرکز بخشد و آنها را در بحث های گروهی و کار های جمعی شرکت دهد تا کلاس درس نه تنها خسته کننده نباشد، که منبع انرژی و الهام بوده و فراگیر را به هدف های آموزشی مورد نظر سوق دهد.طرح درس ، سامان بخشی تدریس و هدایت امور آموزش است لذا معلم باید بکوشد با خلاقیت و ابتکار از روشی در تدریس استفاده کند که دانش آموزان، این گنجینه های اجتماع به علم آموزی هر چه بیشتر تشویق و برای جامعه آینده تربیت شوند . لذا استفاده از شیوه های نو از قبیل یادگیری از طریق همیاری (طرح معلم یار) ، شیوه نمایشنامه ای ، روش بحث گروهی و... در این راستا و ضرورت امروزین می باشد.
تغيير کامل عناوين دروس و تعداد و نوع واحدها در شيوه جديد سالی واحدی نياز به برنامه و کتاب های درسی جديد را به وجود آورد. بنابراين بر فهرست دلايل تغيير، تغيير شيوه اجرايی نظام جديد متوسطه از نيمسال – واحدی به سالی – واحدی افزوده شد. با در نظر گرفتن همه اين عوامل، هدف های آموزش زيست شناسی به صورت زير تدوين شد و به تصويب رسيد:
هدف های کلی
الف. هدف های دانشی
با مطالعه و بررسی پديده های زيستی به علم و قدرت خالق آن ها پی ببرد
اصطلاحات، مفاهيم، اصول، نظريه ها و قوانين بنيادی زيست شناسی را بشناسند
آگاهی های لازم در زمينه زيست شناسی را برای زندگی سالم کسب کنند
حداقل آگاهی های لازم در زمينه زیست شناسی را برای ورود به آموزش عالی کسب کنند.
با کاربردهای زيست شناسی در جهان امروز، به ويژه در زندگی روزمره آشنا شوند.
رابطه متقابل زيست شناسی را با ساير علوم درک کنند.
اهداف نگرشی:
به پديده های زيستی به عنوان نشانه ها و شواهد حاکميت تدابير الهی در جهان بنگرند.
نسبت به پديده های زيستی کنجکاو شوند.
محیط زيست خود را دوست بدارند.
نسبت به نگهداری از محيط زيست خود احساس مسئوليت کنند.
نسبت به رعايت وظايف بهداشت فردی، اجتماعی خود را مسئول بدانند.
در رد يا قبول نظريه های زيست شناسی، منطقی باشند.
به کوشش های علمی و انسانی دانشمندان، از جمله زيست شناسان ارج نهند،
اهداف مهارتی:
در مطالعه و بررسی پديده های زيستی از همه حواس خود به بهترين نحو استفاده کنند.
براساس داده های جمع آوری شده راه حل های ممکن را برای مسائل زيستی ارائه دهند.
برای ارزيابی و آزمودن فرضيه های ارائه شده، فعاليت هايی را طراحی کنند.
ابزار و مواد مختلف را در مطالعه و بررسی پديده های زيستی به طور مناسب به کار ببرند.
برخی از ابزار و مواد مورد نياز را بسازند.
متغيرهای مورد نظر در مطالعات زيست شناختی را براساس معيارها، اندازه گيری و محاسبه کنند.
نتايج حاصل از آزمايش های خود را تفسير کنند.
از دست آوردهای جزئی، يک نظام کلی فکری را سازمان دهند.
اصول و قوانين به دست آمده را به موارد و مصدِق ديگر آن ها تعميم دهند.
عقايد و نظريه های خود را به روشنی با ديگران در ميان بگذارند.