« ویژه ارتقاء رتبه شغلی .......»

مختصری از تجربیات مدون :

چکیده

آگاهی مسؤولان و برنامه‌ریزان هنر، مدیران مدرسه‌ها‌ و معلمان هنر، از مشکلات‌ اجـرایی‌ درس هنر، در هریک از پایه‌های دورهـء راهـنمایی تحصیلی، می‌تواند تغییر در نگرش‌ها و نهایتاً ارتقای کیفی آموزش هنر را به ارمغان آورد. هر چند که زمان انجام این پژوهش، سال تحصیلی‌ 93-94 است، اما با گذشت‌ این زمان طولانی، متأسفانه مشکلات همچنان بـاقی هستند از این رو من راه‌های را برای کاربردی کردن در هنر ارائه دادم تا بلکه بتوانم این مشکل را رفع کنم. هنر نقش مهمی در پرورش افراد مبتکر و خلاق دارد. از این‌رو، در آموزش و پرورش باید بیش‌تر به آمـوزش هـنر توجه کرد و ضمن‌ بررسی جنبه‌های متفاوت آن، در‌ جهت‌ اصلاح و بهبود برنامهء این‌ درس در مدرسه‌ها گام برداشت. در پژوهشی بیان شده است، هنوز درس هنر در مدرسه‌های ما مفهوم و معنای خاصی ندارد. یکی از مشکلات این درسـ‌، کـمبود‌ وسایل و ابزار است و در مورد کتاب‌ درس هنر نیز سخن بسیار است. براساس نتایج تحقیقات انجام شده، کمبود ساعات درس هنر در برنامه‌های درسی مدرسه‌ها و کمبود معلم متخصص در‌ رشتهء‌ هنر‌، مشکلاتی و کاربردی نکردن را به وجـود آورده‌ است‌ که‌ در عدم تحقق هدف‌های‌ این درس مؤثر بوده‌اند. بنابراین لازم است، از عواملی که مانع‌ پیشرفت و کاربردی نکردن درس هنر می‌شوند، آگاهی یافت‌ و سپس‌ برای‌ رفع آن‌ها کوشید. پژوهش حاضر به سوی شناسایی‌ ایـن‌ مـسائل گـام برمی‌دارد.

مقدمه

مهم‌ترین هدف آموزش و پرورش در تعلیم و تربیت دانش آموزان فراهم کردن شرایط و امکانات لازم برای بالا بردن سطح شناخت، تقویت، خلاقیت و قدرت بررسی نقد و تحلیل در آن‌ها است. یکی از راه‌های تحقق این امر آموزش صحیح هنر به دانش آموزان است. از جمله هنرهایی که می‌تواند دسترسی به اهداف مورد اشاره را تسریع کند، هنرهای تجسمی است به خصوص نقاشی و کاردستی. یقیناً هنرهای دیگر نیز هر کدام در بالا بردن بهره‌ی هوش، قدرت، ابتکار و تلطیف احساس سهمی دارند. ولی نقاشی و کاردستی جزء هنرهایی هستند که در حین تحصیل هر دانش آموز و در خلال آموزش هر درس بیش از هنرهای دیگر کارآیی دارند. هدف از آموزش هنر خصوصاً در مدارس هنرمند شدن دانش آموز نیست بلکه تنها برای تقویت شناخت دانش آموز از پیرامون خویش است. تا بحال هیچ کلاس و معلمی به خودی خود نتوانسته است یک هنرمند بسازد زیرا هنر امری ذاتی و فطری است کلاس آموزش هنر و دروس هنری فقط می‌تواند بخش صنعتی و نظری هنر را تأمین کند و در بالا بردن سطح آگاهی‌ها و اطلاعات عمومی هنری دانش آموزان مؤثر باشند. لذا آنچه که در مدارس به عنوان هنر به دانش آموزان آموزش می‌دهند باید ابزاری برای شناخت مفاهیمی که در دیگر دروس آوزش داده می‌شود باشد.

وظایف معلم هنر

با توجه به اهداف بیان شده توانایی‌ها و امکانات بالقوه هنر در امر ایجاد شناخت و کشف حقیقت و نیز ایجاد آمادگی در یادگیری دروس دیگر شایسته است که معلمان ضمن باور داشتن این قوت و امکان خودشان را برای رسیدن به آن اهداف تجهیز کنند. داشتن مهارت و دانـش نظری لازم در امر هنر شنــاخت کودکان و نوجوانــان و باور کردن توانایی‌های بی شمار آنان شرایط یک معلم توانا را فراهم می‌کند. درک هنر و دانش آموز هدف مشخص برنامه ریزی صحیح و اعتقاد و عشق به کار یافتن راه‌ها و روش‌های جدید و آزمایش شده نگاه انتقادی به آنچه که در گذشته انجام گرفته و برخورد خلاقانه ـ ابتکاری و دلسوزانه در آموزش هنر.

ورود به کلاس بازدهی سرشار از نکته‌های جدید روش‌های راهبردی مناسب برنامه‌ی پیش بینی شده است. هر معلم هنری که توانایی‌های فوق را داشته باشد قطعاً می‌تواند از این طریق مهارت‌های دانش آموزان را افزایش دهد. به آن‌ها نظم، منطق و انضباط را بیاموزد. اعتقاد به نفسشان را زیاد کند. اصول و پایه‌ی زیباشناسی را به آن‌ها تفهیم نماید و سرانجام شاگردانی خلاق و مبتکر تربیت کند.

تببین تجارب

روش تدریس هنر به دانش آموزان

اجرا کردن بعضی از دروس چه در بخش آموزش نقاشی و چه در آموزش کاردستی مستلزم فراهم آمدن ابزار است. این ابزار ممکن است در بعضی از مناطق یا مدارس میسر نباشد. و به حد ایده آل نرسد. در این صورت لازم است امکاناتی برای جایگزین کردن آن‌ها پیش بینی شود و معلمان نیز با کوشش و بکارگیری قوه‌ی خلاقیت شرایط را برای انجام دادن مفاد درس فراهم کنند دانش آموزان سال‌های اول و دوم در پاره ای از موارد سوم دبستان توانایی انجام دادن بعضی از کارهای تجـسمی یا کاردستی را ندارند. لازم است معلمان از راه‌های معقول و مطلوب شادابی کلاس و دانش آموزان را فراهم کنند و نیز انجام کارهایی را که از آن‌ها بخواهند که در توان و امکانشان باشد و باید رعایت موازین ایمنی صورت بگیرد. بکارگیری ابزاری چون قیچی، چاقو، چسب مایع و امثال این‌ها به دانش آموزان آموزش داده شود و استفاده هر کدام از آن‌ها در جای خود تشریح شود.

معلم باید هنگام تکلیف دادن به دانش آموزان هدف خاصی را نیز برای آن‌ها درنظر بگیرد. همان طور که در آغاز هر درس هدف کلی آن مشخص شده است در ضمن برای روشن شدن اهداف جزیی باید پیش بینی‌های لازم نیز صورت گیرد و نوع فعالیت دانش آموزان به گونه ای صورت گیرد که هدف موردنظر حاصل گردد. اگرچه در همه‌ی درس‌ها سعی شده است قوه‌ی خلاقیت و ابتکار دانش آموزان تقویت شود ولی گاهی بازگو کردن داستان کوتــاه و ترغیــب دانش آمــوزان به نقاشی کردن صحنه‌های آن نیز می‌تواند فرصت‌های مناسبی را برای ابراز عقیده و به پرواز درآوردن پرنده‌ی تخیلات آن‌ها پیش آورد. نقاشی دنیای زیر آب، آسمان‌ها، بهشت، رویاهای شبانه و امثال این‌ها می‌تواند تخیلات دانش آموزان را قوت بخشد.

انجام دادن کارهای گروهی یکی از مواردی است که بسیاری از نکته‌ها را می‌توان در خلال آن آموزش داد. نقاشی گروهی یا کارهای دیگری چون چاپ دستی ـ مجسمه سازی ـ طراحی صحنه و امثال این‌ها را می‌توان آن‌ها را در کاغذ با حجم‌های بزرگ به نمایش درآورد و هیجان زیادی در دانش آموزان ایجاد می‌کند.

فهرست