« ویژه ارتقاء رتبه شغلی .......»

مختصری از تجربیات مدون :

مقدمه :

مدرسه مکان آموزشی است که برای آموزش دانش آموزان تحت رهبری معلمان طراحی شده است.در زبان امروزی به مکان‌های آموزشی پائین‌تر از سطح آموزش عالی که، آموزش عمومی در آن‌ها صورت می‌گیرد، گفته می‌شود.

اکثر کشور ها سیستم آموزشی خاصی دارند،که طبق این سیستم شرکت در مدارس اجباری می باشد.نام مدارس در کشور های مختلف متفاوت است که عموما شامل مدارس ابتدایی برای کودکان و راهنمایی برای نوجوانانی که تحصیلات ابتدایی را با موفقیت پشت سر گذاشته اند، می شود.در ایران مدرسه‌ها در سه گروه دبستان، راهنمایی و دبیرستان (هنرستان‌ها، از نظر مقطع، برابر با دبیرستان‌ها هستند) هستند.

در مدرسه کسانی هستند که مسئولیتهایی را بر عهده دارند مانند مدیر که ریاست مدرسه را بر عهده دارد و معاون های آموزشی، تربیتی (پرورشی)،فناوری و آموزگاران. مدرسه زیر نظر ادارهٔ اموزش و پرورش هر شهر اداره می شود. بجز این مدارس دانش آموزان می توانند برای یادگیری به مراکز دیگری قبل یا بعد از تحصیلات ابتدایی و راهنمایی مراجعه کنند.کودکستان ها که قبل از مدارس ابتدایی هستند برای کودکان بسیار کوچک(عموما بین 3 تا 5 سال)مورد استفاده قرار می گیرند.بعد از مدارس راهنمایی و دبیرستان دانش آموزان به دانشگاه برای تحصیلات عالی میروند. همچنین مدارس غیر انتفاعی وجود دارند که زمانی ساخته می شوند که دولت نمی تواند از تحصیلات(رشته) خاص پشتیبانی کند یا وسایل آزمایشگاهی مناسبی را در اختیار دانش آموزان قرار نمی دهد. اولین مدرسه در تاریخ مدرن ایران ، مدرسه دارالفنون بود که میرزا تقی خان امیر کبیر آن را در زمان ناصرالدین شاه تاسیس نمود.

مدرسه ، مهمترین نهاد اجتماعی

مدرسه مهمترین نهاد اجتماعی شدن فرزندان یک سرزمین است. مدرسه متعلق به همه جامعه با انواع طرز تفکرها و سبکهای زندگی و گرایشهای فرهنگی است. مدرسه باید محل بازنمایی و تعالی بخشیدن تجربیات زندگی واقعی گروههای اجتماعی باشد. هر چند مدرسه باید از سوی دولت هم حمایت شود اما ابتکار آن باید در دست بخشهای اجتماعی، غیر دولتی، حرفه‌ای، مدنی و محلی قرار بگیرد. نقش دولت، حمایت و تسهیلگری است نه دخالت و تصدی‌گری. گرانیگاه آموزش و پرورش، نه بوروکراسی دولت بلکه مدرسه و اجتماعات محلی است.

بدین ترتیب مدرسه، مسئولیت انتقال میراث فرهنگی با همه تنوعات آن (و نه تحمیل روایتی از آن را) برعهده می‌گیرد. اما مهمتر از این، مدرسه مسؤول آماده ساختن فرزندان برای فهم تغییرات، آمادگی برای دگرگونیها، سازگاری فعال با تحولات و همراهی آگاهانه و خلاق با آنهاست.

از  مدرسه انتظار می‌رود که به فرزندان کمک کند تا لذت پرسیدن، تحلیل، اکتشاف و زیباشناسی را تجربه کنند؛ یاد بگیرند که چگونه بیاموزند؛ توانایی طرح مسأله و حل مسأله را به دست آورند؛ قدرت تخیل، طراحی، ساخت و به کارگیری مسایل را پیدا کنند؛ تفکر انتقادی و خود- تأملی در آنها شکوفا شود؛ با مهارتها و کیفیت زندگی آشنا شوند؛ برقراری ارتباط با دیگران و کار کردن با آنها را بیاموزند؛ حس بشر دوستی، صلح، برابری، عدالتخواهی، احترام به دیگری، رعایت حقوق و آزادیهای دیگران، عدم خشونت و دلبستگی به محیط زیست در آنها شعله‌ور شود؛ و در نهایت یاد بگیرند که با هم و به رغم بسیاری از تفاوتها زندگی کنند و گفتگو، توافق و همزیستی را تجربه کنند.

ساختار مدرسه :

فضای فیزیکی مدرسه بدون شک یکی از عناصر مهم آموزش و یادگیری دانش آموزان است. مکان و فضایی که دانش آموز در آن به کسب علم می پردازد، می بایستی در آن احساس آرامش و راحتی کند.

 در هر مدرسه تعداد زیادی کلاس درس و ساختمان وجود دارد که برای مقاصد مختلف آموزش برای دانش آموزان طراحی شده است.  می دانید که هر ساختمان یا محیطی را نمی توان به عنوان مدرسه در نظر گرفت، بلکه برای ساخت مدرسه، شرایط و ویژگی های خاصی برای ساختمان مدرسه و فضای فیزیکی آن مورد نیاز است.                برای انتخاب مکان مناسب برای ساخت مدرسه، نکات زیر در نظر گرفته می شود:

1- مدرسه نباید در مجاورت ساختمان های بلند، مکان های پر سر و صدا مانند کارگاه ها، پایانه ها، راه آهن و... نباشد.

2- مدرسه باید نزدیک امکانات شهری باشد.

3- رفت و آمد به مدرسه می بایستی به سادگی صورت گیرد.

4- زمینی که برای ساختن مدرسه در نظر گرفته می شود نباید مرطوب باشد به این دلیل که می تواند ایجاد آلودگی کند و دانش آموزان در هر سنی که باشد،  بسیار آسیب پذیر است و می تواند اثرات نامطلوبی روی سلامت دانش آموزان داشته باشد.

5- زمین های مردابی که خشک شده است می تواند محل مناسبی برای رشد میکروب ها و ویروس ها باشد. وسعت مدرسه باید متناسب با سنین دانش آموزان باشد.

 با توجه به گزارش ارائه شده توسط سازمان بین المللی ساختمان مدارس، مناسب است که بازای هر صد نفر دانش آموز حداقل 2  هزار مترمربع زمین آموزشی مناسب است به اضافه هزار مترمربع برای هر صد نفر محصل اضافی.  همچنین برای مدارس متوسطه حداقل 4 هزار مترمربع برای هر صد نفر دانش آموز به اضافه هزار مترمربع برای هر صد نفر محصل اضافی در نظر گرفته شود.

مصالح مورد استفاده برای ساخت مدارس، می بایستی استاندارد باشد و نکات ایمنی در طراحی و ساخت مدرسه رعایت شود که حداقل در برابر حوادث طبیعی به خصوص زلزله و سیل مقاوم باشد

 نکات ایمنی زیر در ساخت مدرسه باید مد نظر باشد:

1- راه خروج اضطراری وجود داشته باشد.

2- امکانات اطفاء حریق در قسمت های مختلف ساختمان مدرسه وجود داشته باشد.

3- سیستم زنگ خطر حریق وجود داشته باشد و نرده های کنار پله ها و... باید در ساخت مدارس رعایت شوند.

در مقطع دبستان بهتر است ساختمان مدرسه بیشتر از دو طبقه نباشد و بچه های کلاس های اول و دوم در طبقه اول باشند.ساختمان های با طبقات زیاد امکان رفت و آمد را برای کودکان مشکل می کند.

 4- لازم است کلاس درس دو در داشته باشد تا بتوان در مواقع اضطراری و بروز خطر کلاس را به موقع تخلیه کرد.

5- کف کلاس و راهروهای مدرسه نباید لیز باشد. به عنوان مثال سرامیک برای استفاده در کف کلاس ها و راهرو مناسب نیست چون ممکن است سبب حادثه و آسیب رسیدن به کودکان شود.

6- رنگ دیوار کلاس هم باید رنگ ملایم و آرام و از رنگ های سرد باشد و از رنگ های تند و زننده مثل قرمز پرهیز شود.

 7-کلاس درس باید مربعی شکل یا مستطیل شکل باشد.

کلاس درس نباید دراز و باریک باشد که رفت و آمد دانش آموزان در آن مشکل باشد. پنجره های کلاس درس هم باید یک متر بالاتر از سطح زمین و تا 20 سانتی متر زیر سقف باشد که بتواند حداکثر نور ممکن را به کلاس درس برساند.

8-نکته مهم دیگر آفتابگیر بودن اتاق ها است.

بهتر است طراحی کلاس ها به طوری باشد که نور از سمت چپ بتابد. پنجره های کلاس نباید طوری ساخته شوند که نور مستقیم به چشم شاگردان بتابد، این کار باعث صدمات جدی به چشم می شود و همچنین مانع دیده شدن تابلوی کلاس می شود.

9-بهترین تابلو برای کلاس درس ، تابلویی است که بازتاب نور نداشته باشد. وایت برد چون انعکاس نور دارد مناسب و استاندارد نیست و باعث صدمه دیدن چشم می شود. تابلو باید در زاویه ای نصب شود که تمام کلاس به آن تسلط داشته باشند. تابلو باید در ارتفاع مناسب نصب شود به طوری که لبه فوقانی تابلو  50 سانتی متر بالاتر از شانه دانش آموزان ابتدایی و 70-80 سانتی متر بالاتر از شانه دانش آموزان دبیرستانی باشد.

10- در چیدمان و انتخاب صندلی کلاس دقت لازم را به عمل بیاورید. مکان صندلی باید طوری باشد که دانش آموز احساس آرامش و راحتی کند و اندازه صندلی و میز می بایستی متناسب با سن و قد دانش آموزان باشد. به نظر می رسد  بهترین صندلی برای دانش آموزان ، صندلی تک نفره است. 

فهرست مطالب

مقدمه    ۱
مدرسه ، مهمترین نهاد اجتماعی    ۲
ساختار مدرسه    ۳
امکانات بهداشتی مدرسه    ۱۹
امنیت در مدرسه    ۲۱
تقسیم بندی فضاهای مدرسه    ۲۳
فضاهای آموزشی    ۲۳
ضروریات عمومی برای همه کلاسها    ۲۴
قفسه های لباس دانش آموزان    ۲۴
رنگ فضاها    ۲۵
سازماندهی نیمکت و دانش آموزان    ۲۷
کارگاه حرفه و فن    ۲۸
کارگاه هنر    ۲۸
آزمایشگاه    ۲۸
کارگاه سمعی وبصری    ۲۹
سالن چند منظوره    ۲۹
فضاهای اداری    ۲۹
فضاهای پرورشی    ۳۱
فضاهای کتابخانه    ۳۱
فضاهای ورزشی    ۳۲
فضاهای پشتیبانی    ۳۳
نماز خانه    ۳۴
فضای بهداشتی    ۳۴
ضوابط پله ها    ۴۰
ورودی    ۴۱
فضاهای محوطه    ۴۳
فضای سبز    ۴۵
محوطه مدرسه    ۴۶
صدا    ۴۸
ویژگی کلاسهای درس    ۴۹
نور مصنوعی    ۵۰
سرویسهای برقی    ۵۰
منابع    ۵۲