« ویژه ارتقاء رتبه شغلی .......»

مختصری از تجربیات مدون :

تجربیات مدون آموزشی هنجارها و ناهنجار های موجود در جامعه و نقش آن برزندگی جوانان

مقدمه  :

نوجوانان دلي پاك و روحي پرشور دارند . آنان در حساسترين و بحراني ترين دوران زندگي خود به سر مي‌برند  و نيازمند هدايت حكايت و همدلي اند نوجوانان نهال نو رسيده اي هستند كه براي رشد و بالندگي به باغباني دلسوز روشن بين نياز دارند تا آنها را از آفتها و حادثه در امان دارد .

بها دادن به نوجوانان در تربيت و ارشاد آنان كوشيدن بي گمان يكي از نشانه هاي آشكار رشد فرهنگي يك جامعه است بر خلاف گمان برخي مردم تربيت و هدايت نوجوانان داراي پيچيدگيها و نكته هاي ظريف بسياري است شايد گفته‌ي   حكيمانه‌ي  كانت ، متفكر و فيلسوف نامي آلماني حق مططلب را در اين زمينه ادا كرده باشد آنجا كه مي گويند : دو كار هست كه در دشواري هيچ كار ديگري به پاي آن نمي رسد : مملكت داري و تربيت .

برتراند راسل ، فيلسوف انگليسي ، كه خود در باره‌ي  ( تربيت ) كتابهایي نگاشته است اعتراف مي كند كه گفتار من در اين زمينه بهتر از كردارم بود .

هيچ يك از نهادهاي اجتماعي نقشي را كه خانواده در ساختار فكري ، روحي و اخلاقي انسان دارد ، نمي توانند ايفا كننده نابسماني هاي اجتماعي در  بسياري موارد ناشي از نابساماني در خانواده هاست و سعادت يك اجتماعي بستگي كامل به وجود خانو اده هاي سالم و سعادتمند دارد.

 اگر  خانواده ها نقش خود را به درستي ايفا نكنند نهادهاي اجتماعي ديگر ( از قبيل مدرسه ، رسانه هاي گروهي و غيره ) اين خلاء را نمي توانند پر كنند .

بسياري از مشكلات اخلاقي و رفتاري نوجوانان ريشه در بر خوردهاي نامناسب پدران و ماردان مربيان دارد تجربه نشان مي دهد در بيشتر موارد كه نوجوانان به خانواده اي آگاه و مربي شايسته در دسترسي دارنده از زندگي سالم و موفقي بر خور دارند ، اين نشان مي دهد كه نوجوانان به  خوبي تربيت پذير هستند و اگر نابساماني هايي در اخلاق و رفتار برخي از آنان مشاهده مي شود ،

ناشي از نبود تربيت صحيح است . پيامبر اسلام (ص )  مي فرمايد : در به شما در باره ي نوجوانان و جوانان سفارش مي كنم زيرا آنها داراي قلبي رقيقتر و فضيلت پذيرتر مي باشند .

و امام علي (ع ) مي فرمايد : دل نوجوان مانند زمين خالي از گياه و درخت است كه هر بذري در آن افشانده شود ، مي پذيرد و در خود مي پرورد پس فرزند عزيزم من در آغاز جواني ات به ادب و تربيت تو پرداختم قبل از آن كه دلت سخت گردد و از پذيرش چيزهاي خوب سر بازند .

هدف گروه ما از انتخاب اين مهم اين است كه موضوع بهنجار بارزترين موضوع در جامعه‌ي ما هست و خواستيم مشكلات جوانان را با استفاده از اين تحقيق مورد مطالعه و بررسي قرار دهيم و در حدتوانان خود را حل هاي خوبي پيش پاي جوانان و نوجوانان بنهيم .

فصل اول

هنجارهاي اجتماعي و

انواع مختلف آن

( هنجارها ارزش ها و كنترل اجتماعي )

( الف – هنجارهاي اجتماعي )

هنجارهاي اجتماعي رفتارهاي معيني هستند كه بر اساس ارزش هاي اجتماعي قرار دارند ارزشهاي اجتماعي به تدريج بصورت هنجارهاي اجتماعي در مي آيند و با رعايت كردن آنها جامعه انتظام پيدا مي كند.

 هنجارهاي اجتماعي شيوه هاي رفتار ي معيني است كه در گروه يا جامعه متداول است و فرد در جريان زندگي خود آن را مي آموزد به كار مي بندد و نيز انتظار دارد كه ديگر افراد گروه يا جامعه آنرا انجام دهنده مثلا شيوه حرف زدن با افراد سلام كردن احترام كردن دست دادن جزئي از قواعد و آدابي است كه افراد از طريق تعليم و تربيت فرا مي گيرند و به كار مي برند و افراد ديگر را هم در اجراي اين هنجارها تحت كنترل قرار مي دهند اگر كسي هنجار جامعه يا گروه را رعايت نكند مورد سرزنش و حتي مجازات قرار مي گيرد مثلاً تعارف كردن يكي از هنجارهاي جامعه ماست همه وقتي مي خواهيم از در كلاس خارج شويم يا اينكه به سالن غذا خوري بروين به هم تعارف مي كنيم و در خروج از كلاس يا رفتن به سالن غذا خوري حق تقدم با بزرگتر است اجراي اين رسم اخلاقي رضايت ما را جلب مي كند رعايت كردن هنجار جامعه تنها ناشي از وجود پاداش يا  مجازات نيست .

ما در اجراي اين هنجارها و قواعد نياز به تذكر ديگران نداريم اين قواعد نزاكت جزئي از وجو ماست و به نحوي با آن آشنا هستيم و خود را موظف به اجراي آن مي دانيم كه به كار نبستن آنها در مواردي ما را دچار احساس گناه مي كند به عبارت ديگر افراد در صورت تخلف از هنجارهاي گجروهي خود را مجازات مي كنند راعايت كردن هنجار اجتماعي يا سازگاري همنوائي با جامعه است در بسياري از موارد همنوائي بر اساس تمايل و خواست و دلبستگي فرد است و گاه بر اساس اجبار اجتماعي صورت مي گيرد افراد از همان آغاز كودكي و تشكيل شخصيت از طريق خانواده پدر و مادر خواهران برادران بزرگتر دوستان و خويشاوندان خود بتدريج هنجارهاي اجتماعي را فرا مي گيرند و آنرا جزئي از شخصيت خود مي سازند و مي آموزند آنچه را كه هنجار اجتماعي است به كار بندند و آنچه را كه خلاف هنجار اجتماعي است به كار نبندند .

پذيرش هنجارهاي اجتماعي دو صورت دارد يكي اينكه جامعه يا گروه مانند خانواده كودكستان ، مدرسه عمداً به جامعه پذير كردن فرد مي پردازد و از طريق آموزش ، افراد را با هنجارهاي اجتماعي گروه آشنا مي سازد و او را ملزم به انجام آن مي كند ديگر اينكه فرد خود با مشاهده رفتارهاي اعضاي گروه يا جامعه با هنجارهاي اجتماعي آشنا مي شود و آنها را اجرا مي كند .

در هر جامعه اي براي رعايت كردن و ارجاي هنجارهاي اجتماعي ، قواعد عرفي و مدون وجود دارد قواعد از طريق نظارت و كنترل اجتماعي صورت مي گيرد همه كس همگان را در اجراي هنجار گروه يا جامعه خود تحت كنترل قرار مي دهند . در اجتماعات كوچك و محدود از نوع روستا ، عشيره يا طايفه كه روابطه  افراد رويا روي چهره به چهره و مبتني در بر شناخت متقابل است ، كنترل اجتماعي اهميت زيادي دارد و افراد را تحت فشار قرار مي دهد و ملزم به اجراي هنجار اجتماعي مي كند در اجتماعات بزرگتر در شهرها خصوصا ً شهرهاي بزرگ كه مردم نسبت به هم بيگانه اند كنترل افراد از طريق دستگاه هاي انتظامي ، اجرائي و نظامي صورت مي گيرد عبور اتومبيل به هنگامي كه چراغ راهنمائي قرمز باشد ممنوع و امري نابهنجار است و جريمه دارد هنجار اين است كه اتومبيل ها يا افراد صبر كنند تا چراغ سبز شود و آنگاه از چهار راه يا خيابان بگذرند . اگر فردي هم به هنگام قرمز بودن چراغ راهنمائي از خيابان يا چهار راه عبور كند با نگاه سرزنش آميز و تند و تيز عابرين كه در انتظار سبز شدن چراغ ايستاده اند روبرو و مجازات مي شود .

وقتي عده‌اي مسافر در  ترمينال منتظر اتوبوس هستند و چند نفر از آنها دارند سيگار مي كشند و يك نفر مي آيد و به آنها مي گويد : آقايان چرا سيگار مي كشيد ؟ منظورش اين نيست كه در اينجا سيگار كشيدن ممنوع و خلاف هنجار اجتماعي جامعه است بلكه منظورش اين است كه سيگار نكشيد البته اين يك امر اخلاقي است و توصيه اي كه به آنها مي كند آنها را اندرز مي دهد اين امر با وقتي كه شخص در اتوبوس داخل شهر سيگاري در مي آورد و آتش مي زند و دودش را هوا مي كند يا اينكه با سيگاري كه به لب دارد داخل اتوبوس مي شود فرق دارد سيگار كشيدن در اتوبوس بر خلاف انجار اجتماعي است و فرد هنجار شكن ممكن است با اعتراض و سر زنش مردم مواجه شود و از عمل خلاف هنجار دست بكشد بدين ترتيب همه اعضاي جامعه همديگر را در اجراي هنجار جامعه به منظور انتام امور جامعه بر قراري و حفظ وحدت و يگانگي تحت كنترل قرار مي دهند وقتي همه اعضاي جامعه هنجارهاي اجتماعي جامعه را به كار بندند سازگاري و امنيت اجتماعي بر قرار خواهد شد در صورتي كه هنجارها را رعايت نكنند و يا اينكه جامعه داراي هنجارهاي متضادي باشد ناسازگاري و نا ايمني در جامعه پديد خواهد آمد و نظام جامعه دستخوش تزلزل قرار خواهد گرفت .