مقدمه

امروزه در کشور عزیز ما بر امر تدریس و شیوه های تدریس مؤثر کمتر توجه می شود و یکنواختی و استفاده ی بیش از حد از یک روش تدریس امر یادگیری را کند می کند. تدریس هم علم است و هم هنر و معلم باید از علم و هنر آن برخوردار باشد تدریس تنها رابطه ی معلم و شاگرد برای انتقال معلومات خود نیست. تدریس مفاهیم مختلفی در بر می گیرد همانند نگرش ها و گرایش ها و باورها و عادت ها و شیوه های رفتاری و به طور کلی انواع تعبیراتی که می خواهیم در شاگردان ایجاد کنیم و هر کدام از زمینه های فوق مشخصات متفاوت دارند. تدریس باید فعالیتی منظم و مرتب و هدفدار باشد و از پیش طراحی شود و هدفش ایجاد شرایط مطلوب یادگیری باشد و معلم و شاگر بر هم تأثیر بگذارند. نکته ی مهم در فرآیند تدریس این است که معلم مشخص کند چه باید یاد گرفته شود تا براساس آن محتوای آموزشی و فعالیت های متناسب با درس و فهم شاگردان فراهم گردد.

اگر چه تعداد معلمانی که برای آموزش از کامپیوتر استفاده می کنند از سال 1985 دو برابر شده است، تفاوت های اساسی میان معلمان ابتدایی و دبیرستان در استفاده از کامپیوتر وجود دارد. معلمان ابتدایی بیشتر از معلمان دبیرستان اعلام کرده اند که در آموزش خود به طور منظم از کامپیوتر استفاده می کنند.

بیکنر (1991) گزارش داده است که بیشتر وقت دانش آموزان مدارس ابتدایی هنگام استفاده از کامپیوتر، صرف موضوعاتی در زمینه های درسی به ویژه ریاضیات، فعالیت خواندن و زبان می شود. ولی هنوز بر مشق و تمرین مهارت های محاسبه در ریاضیات و مکانیک زبان تأکید می شود. در دبیرستان، دانش آموزان فقط 25 درصد وقتشان را در موقع کار با کامپیوتر صرف موضوعات تحصیلی می کنند. در عوض نصف وقتشان در زمان کار کردن با کامپیوتر برای یادگیری مهارت های ویژۀکامپیوتری صرف می شود.

در این مقاله سعی بر آن است  تا تاثیر کامپیوتر را بر تدریس دوره ابتدایی بررسی کنیم .

امروزه یکی از دلایل گسترش وسیع استفاده از کامپیوتر این است که هزینه های استفاده از آن برخلاف دیگر هزینه های تعلیم و تربیت، عملاً به مقدار قابل ملاحظه ای کاهش یافته است. نسبت به دو دهۀ قبل،بیشترمعلمان یامربیان روی میزخودشان (یادرکیف خود) میکروکامپیوتریاواژه پردازهایی دارندکه ظرفیت حافظه وپردازش بالایی دارند.

کلید واژه :

تدریس ،ict، کامپیوتر ، فناوری اطلاعات و ارتباطات ،آموزش برای فردا

کلیات :

آموزش مبتني بر كامپيوتر

(Computer- Based Education CBE) اصطلاح گسترده‌اي است كه به هر نوع كاربرد كامپيوتر در مجموعه‌هاي آموزشي شامل تمرين، تجربه، شبيه‌سازي، مديريت آموزشي، حل مسأله، برنامه‌ريزي، توسعه اطلاعات، نوشتن و خواندن از طريق پردازش كلمات و ساير موارد اشاره دارد. علاوه بر اين، از اين اصطلاح براي فعاليت‌هاي يادگيري با كامپيوتر مستقل و فعاليت‌هاي كه مواد و مطالب آن از طريق معلمان ومربيان مطرح وارائه مي‌گرددنيزاستفاده مي‌شود.

2) آموزش با كمك كامپيوتر

(Computer-Assisted Instruction CAI)

اصطلاح اختصاصي‌تري است كه اغلب براي فعاليت‌هاي تمريني و شبيه‌سازي به كار مي‌رود، و از طريق سيستم و يا توسعه آموزش سنتي و معلم محور ارائه مي‌شود.

3) آموزش با مديريت كامپيوتر (Computer-Managed Instruction CMI)

اين اصطلاح براي اشاره به كاربرد كامپيوتر توسط كاركنان مدارس به منظور سازمان دادن به داده‌هاي دانش‌آموزان و تصميم‌ها و فعاليت‌هاي آموزشي به كار مي‌رود كه در آن كامپيوتر عملكرد دانش‌آموزان را در آزمون‌ها ارزيابي كرده و آنها را به سوي منابع آموزشي مناسب‌تر هدايت مي‌‌كند.

4) آموزش پربار شده با كامپيوتر

(Computer-Enridhed Instruction CEI)

اشاره به آن دسته از فعاليت‌هاي يادگيري دارد كه كامپيوتر از طريق آن داده‌هاي مورد نياز دانش‌آموزان را به منظور نشان دادن روابط در مدل‌هاي مربوط به واقعيت‌هاي اجتماعي و فيزيكي توليد مي‌كند، برنامه‌هايي را كه توسط دانش‌آموزان توسعه داده شده، اجرا مي‌كند، و تمرين‌هاي بالنسبه بدون ساختار كه براي دانش‌آموزان با انگيزه و سرآمد طراحي مي‌شود، تحول كلي ايجاد مي‌كند.

        تعریف تدریس

«تدریس عبارت است از تعامل یا رفتار متقابل معلم و شاگرد، براساس طراحی منظم و هدفدار معلم برای ایجاد تغییر در رفتار شاگردان» (شعبانی، ۱۳۸۴، صص ۱۰۵-۱۰۳).

ویژگی های خاص برای تدریس:

۱- وجود تعامل با رابطه متقابل بین معلم و شاگرد ۲- هدفدار بودن فعالیت معلم ۳- فعالیتی آگاهانه ۴- متناسب با وضع شناختی شاگردان ۵- هدفش ایجاد شرایط مطلوب یادگیری است. (شعبانی، ۱۳۸۴، ص ۱۰۴)

دانش آموزان چگونه یاد می گیرند: برای درک موضوع یادگیری دانش آموزان باید بر موارد زیر توجه کرد که به شرح زیر می باشد (آقازاده، ۱۳۸۴، صص ۷-۳):

الف) مشارکت فعال: «یادگیری در مدرسه مستلزم توجه، مشاهده و یادسپاری، فهمیدن، تنظیم هدف ها و مسئولیت پذیری دانش آموزان است چنین فعالیت شناختی به مشارکت یادگیرنده بستگی دارد.

ایجاد محیطی چالش برانگیز توسط معلم، اجازه ندهید دانش آموزان صرفاً شنونده باشند، برای دانش آموزان فرصت فعالیت های عملی نظیر: تجربه، آزمایش، مشاهده مهیا کنید، آنها را برای شرکت در بحث ها ترغیب کنید، به دانش آموزان فرصت دهید تا درباره ی آنچه می آموزند و شیوه ی آن تصمیم بگیرند. بنابراین یادگیری مستلزم مشارکت فعال و سازنده ی یادگیرنده است.

ب) مشارکت اجتماعی: یادگیری اساساً یک فعالیت اجتماعی است و مشارکت در محیط اجتماعی زیربنای یادگیری می باشد. و دانش آموزان در محیط اجتماعی و تعامل با دیگران بهتر و بیشتر و جدتر می آموزند. در کلاس درس: آنان می توانند دانش آموزان را وارد فعالیت گروهی کنند و خود بر امور نظارت بپردازند، از طریق الگوسازی به دانش آموزان شیوه ی همکاری با یکدیگر را آموزش دهند و امکانات لازم را در اختیارشان قرار دهند، پیوند مدرسه و اجتماع را تقویت کنند.

ج) فعالیت معنادار: افراد زمانی بهتر می آموزند که بتوانند در فعالیت هایی شرکت کنند که از نظر فرهنگی مناسبند و برای زندگی واقعی سودمند انگاشته می شوند. در کلاس درس: معلمان می توانند فعالیت های کلاسی را از طریق انجام آنها در بستری عینی معنادار سازند مثلاً: برای یاد دادن مهارت های ارتباطی آنها را وارد بحث کنند یا برای یاد دادن مهارت نگارش آنها را به تهیه روزنامه دیواری ترغیب کنند، مدرسه می تواند با متخصصان محلی در ارتباط باشد و آنها را برای سخنرانی دعوت کند، معلمان تفاوت فرهنگی را مد نظر قرار دهند.

د) خود نظم جویی و فکور بودن: خود نظم جویی یعنی توانایی فرد برای پایش یادگیری، درک زمان وقوع خطا و آگاهی از شیوه ی رفع آن یعنی دانش آموز تفکر دارد و قادر به تمییز ظواهر از واقعیت ها می باشد. در کلاس درس: طراحی روش حل مسأله، طراحی آزمایش و خواندن کتاب، ارزشیابی سخنان خود و دیگران، وارسی تفکرشان و پرسش و سؤال هایی از خود درباره ی درک و فهم شان، بدست آوردن آگاهی واقعی از خود در مقام یادگیرنده، آگاه شدن از راهبردهای اثرگذارتر برای کاربرد و زمان استفاده از آن.

و) انتقال یادگیری: دانش آموزان نمی توانند آنچه آموخته اند با محیط تطبیق دهند. در کلاس درس: باید دانش آموزان به درک و فهم کافی از درس برسند، بازگو کردن روند استفاده موضوع در زندگی و طبیعت، ربط دادن موضوعات متفاوت آموزش و درک و فهم به جای حفظ و یادسپاری».

س) سازمان دهی مجدد پیش دانسته ها: پیش دانسته ها سبب می شود که گاهی ما درک درستی از موضوع مورد مطالعه نداشته باشیم. مثلاً: زمین را صاف می بینیم و آن را مسطح می پنداریم. در کلاس درس: معلم سؤالاتی بپرسد تا از درک آنها آگاهی یابد، ایده های نادرست را به تدریج برطرف و ایده های درست را تقویت کند و این کار را به صورت عینی نشان دهد.

پیشنهاداتی در حیث مدیریت موثر کلاس: مدیریت موثر کلاس، فرصت تدریس موثر و یادگیری را به حداکثر می رساند