مقدمه
حسابداري صنعت برق به معناي علمي و فراگير آن تحت عنوان "روش متحد الشکل حسابداري" در فروردين ماه 1346 از سوي وزارت نيرو تدوين و با استعانت و نظارت مستقيم کارشناسان مالي وزارت نيرو در شرکتها و سازمان هاي برق ايران که در کار توليد، انتقال و توزيع فعاليت دارند به مورد اجرا گذارده شد. در طي سالهايي که از اجراي اين روش حسابداري مي گذرد بر اثر تجارب حاصله پاره اي اضافات حذف، برخي مسائل ايضاح و برحسب اقتضاء نکات و دقايق چندي نيز به متن سابق الذکر افزوده گرديد و اينکه حاصل کار در شکل کنوني در دسترس حسابداران، حسابرسان و افرادي که به نحوي در شرکت هاي برق با موضوعات مالي سروکار دارند گذارده مي شود.
با اينکه حسابداري برق در اصول کلي و متنوع با ديگر رشته هاي حسابداري اعم از عمومي، بازرگاني و صنعتي داراي وجوه اشتراک مي باشد، با اين همه مسائل و نکاتي در اين روش وجود دارد که خاص حسابداري صنعت برق مي باشد.
نتيجه مطلوب که اين روش حسابداري در جستجوي آن است تحصيل گردد. باشد که اصحاب مالي و خبرگان اهل حساب در صنعت برق با الهام از انقلاب اسلامي و رهنمودهاي داهيانه رهبريت انقلاب و نيز کوشش در جهت ارتقاء کيفي وظائف محوله سهم خويش را در امر تحقق اهداف و آرمان هاي اقتصادي جامعه اسلامي ايران به نحو شايسته و بايسته ادا نمايند.
1- دفاتر و سوابق
شركت هاي برق دفاتر حسابداري خود را بايد به ترتيبي نگاهداري نمايند كه از جهت اطلاعات مربوط به هر حساب كامل و جامع باشد. كليه دفاتر حسابداري و ضمائم و مدارك مربوطه بايد به طرز صحيحي نگاهداري شده و در مواع مقتضي جهت رسيدگي در اختيار مقامات وزارت نيرو قرار داده شوند. امحاء اين مدارك و سوابق تنها با اجازه وزارت نيرو و رعايت قوانين موضوعه كشوري امكان پذير خواهد بود.
2- شماره گذاري حسابها
شماره كدهائي كه براي حسابها در نظر گرفته شده بايد جزئي از عنوان آن حسابها تلقي شده و در صورتهاي مالي، ترازهاي آزمايشي تراز نامه ها و صورتحساب هاي درآمد و هزينه كه توسط شركت هاي برق تنظيم و براي وزارت ارسال ميگردد قيد شود.
به منظور تسهيل در تشخيص حسابهاي سرمايه اي يا هزينه هاي عملياتي مربوطه شركت هاي برق مي توانند از سيستم شماره گذاري فرعي در دفاتر يا برنامه هاي كامپيوتري خود كه به طرز مناسبي ارقام و مبالغ حسابها را تفكيك و تشريح نمايد استفاده كنند.
جدول شماره گذاري حسابها
حسابهاي 100-199 دارائي و ساير اقلام بدهكار
حسابهاي 200- 299 بدهي و ساير اقلام بستانكار
حسابهاي 300-399 تأسيسات
حسابهاي 400-439 درآمد و هزينه
حسابهاي 440-469 درآمد عمليات
حسابهاي 500-599 هزينه هاي توليد، انتقال و توزيع
حسابهاي 900-949 هزينه هاي مشتركين، فروش، اداري و عمومي
3- دوره حسابداري
حسابهاي شركت برق بايد به طور ماهانه تنظيم و نگاهداري شوند به طوري كه كليه عمليات و ارقام هر ماه در حسابهاي همان ماه منظور گردد سال اول مالي شركتهاي برق پايان اسفندهر سال بوده و در تاريخ مزبور حسابها بايد بسته شوند مگر آنكه وزارت نيرو ترتيب ديگري را مقرر كرده باشد.
4- پرسش و تفسير
به منظور هم آهنگي و رعايت يكسان اصول و موازين اين روش حسابداري هر نوع شبهه و ابهامي در مورد تعبير متن حسابها بروز نمايد بايد با نظر و صلاحديد وزارت نيرو مرتفع گردد.
5- متن حسابها
وجود يك قلم در يك حساب فقط موقعي منظور نمودن آنرا در حساب مربوطه ايجاب مي نمايد كه در متن آن حساب قلم مزبور يا مشابه آن تعيين شده باشد.
6- اقلام معوقه
كليه اقلام مربوط به عمليات سنوات قبل كه قبلاً به حسابها منظور نشده بايد بنا به مورد به حساب هاي 434 بستانكاري هاي متفرقه بمازاد با 435 بدهكاري هاي متفرقه بمازاد منظور گردند.
7- اقلام مميزي نشده
در صورت عدم تغاير با مقررات مالي و معاملاتي و ساير قوانين موضوعه هنگامي كه گزارش مالي شركت تهيه مي شود چنانچه داد و ستدي انجام شده باشد كه در حساب هاي مالي مؤثر باشد ولي مبلغ مورد داد و ستد را در موقع بستن حسابها در اختتام دوره حسابداري نتوان به طور دقيق تعيين نمود بايد برآورد آن مبلغ را در حسابهاي مربوطه منظور نمود. بديهي است برآورد نمودن اقلام جزئي كه تأثير قابل ملاحظه اي در حسابها نخواهد داشت ضروري نمي باشد.