چکیده

عزت نفس ارزشي است كه ما براي خود قائليم. اگر براي خود به عنوان يك انسان با ويژگي‏ها، توانايي‏ها و محدوديت‏هايي كه داريم ارزش قائل شويم، فردي هستيم كه عزت نفس بالايي داريم. فردي از عزت نفس زياد، برخوردار است كه به دنيا نگرش مثبت داشته باشد، از استعدادهاي خود به خوبي استفاده ‏كند و نه تنها براي خود احترام و ارزش قائل شود بلكه احساس ‏كند ديگران نيز او را دوست دارند. اين افراد شايسته محبت هستند و انتظار دارند اطرافيان نيز براي آنها احترام قائل شوند و آنها را دوست داشته باشند. عزت نفس پديده‏اي اكتسابي است نه ارثي. يعني با تولد كودك، عزت نفس پا به دنيا نمي‏گذارد بلكه اين پديده طي دوران زندگي او، بخصوص در دوران كودكي و نوجواني تحت تاثير محيط بيروني شكل گرفته و ساخته مي‏شود.

مقدمه

عزت نفس تعريف هاي مختلفي ارائه شده است، از جمله اين که عزت نفس به عنوان ارزيابي مداوم شخص نسبت به ارزشهاي خويش تعريف مي گردد. در تعريفي ديگر عزت نفس عبارت است از شايستگي، اطمينان، توانمندي، استقلال و آزادي. عزت نفس حاصل تفاوت بين خود ادراک شده و خود ايده آل است، به طور کلي ارزيابي هايي که فرد از خود مي کند، عزت نفس او را تشکيل   مي دهد، با توجه به تحقيقات اگر تفاوت و فاصله خود ادراک شده و خود ايده آل زياد باشد، عزت نفس فرد پايين مي آيد، در حالي که تفاوت و فاصله اي کم بين اين دو معمولا ًبه عزت نفس بالا مي انجامد. مهارت خود آگاهي، اولين مهارت از دسته مهارت هاي ده گانه زندگي است که توسط سازمان بهداشت اعلام شده است، در واقع اگر مهارت هاي زندگي را به يک درخت تشبيه کنيم، خودآگاهي ريشه هاي تنومند و قدرتمند آن است که در صورت سست بودن اين ريشه ها هرگز نمي توان به آرامش رسيد. از ديدگاه روانشناسي يکي از مهمترين ويژگيهاي شخصيت سالم، شناخت خويش است. خانم هورناي روانشناس آلماني مي گويد: ريشه تمام معضلات و اضطراب ها و افسردگي ها و گرايش هاي بشري عدم شناخت صحيح آدمي از خويش است.

عوامل زيادي در تحول عزت نفس يک کودک يا نوجوان موثر هستند، که در اين مبحث به چهار عامل آن بدين گونه اشاره مي گردد.

1.      ارزشي که کودک يا نوجوان از سوي ديگران (محبت، مهر، تحسين و تشويق) دريافت مي کند.

2.      تجربه همراه با موفقيّت کودک، موفقيتي که فرد خودش در ارتباط با محيط مي بيند.

3.      شيوه کودک در ارتباط با پسخوراند منفي يا انتقاد

4.      تعريف شخصي کودک و نوجوان از موفقيّت يا شکست 

عوامل موثر بر عزت نفس

عزت نفس يک فرد تحت تأثير عوامل مختلفي دچار تغيير مي گردد، برخي عوامل باعث افزايش و برخي منجر به کاهش عزت نفس مي گردد. در اينجا به برخي از اين عوامل مؤثر اشاره مي گردد.