ترکيب وزن

تودهٔ جسم را مى‌توان به دو نوع بافت تقسيم کرد: يکى بافت بدون چربى که شامل عضلات، استخوان و اندام‌ها مى‌باشد و ديگرى بافت چربي. درصد نسبى بافت بدون چربى و بافت چربى که ساختار و ترکيب بدن را تشکيل مى‌دهند مى‌تواند به‌عنوان معيار ترکيب بدن باشد. ترکيب بدن به دلايل مختلف مهم است:

۱. نسبت بالاى بافت بدون چربى نشانه‌اى از ظرفيت بالاى انجام کار است و نسبت بالاى بافت چربى با ظرفيت انجام کار رابطهٔ منفى دارد؛

۲. وزن اضافى ناشى از بافت چربى به بار و مقاومت کار در موقع حرکت بدن اضافه مى‌شود؛

۳. چربى اضافى مى‌تواند دامنهٔ حرکت را محدود کند؛

۴. چاقي، شخص را در معرض خطر سکته و ابتلاء به بيمارى قلبى و عروقي، فشار خون و مرض قند قرار مى‌دهد.

ترکيب بدن همچنين مى‌تواند به‌دليل اثرى که بر احساس فرد مى‌گذارد مهم باشد. جوامع زيادى براى اندام‌هاى ورزيده ارزش قائل هستند. چاقى ممکن است به خودپندارى به شکل منفى کمک کند؛ لذا براى اشخاص چاق ايجاد ارتباط با ديگران دشوار مى‌شود. به ياد داشته باشيد که هر شخص مقدارى بافت چربى دارد که براى حفاظت، پوشش و عايق‌سازى و ذخيرهٔ انرژى لازم است. زنان به حداقل بافت چربى )در حدود ۱۲ درصد از وزن بدن خود( براى حمايت کارکردهاى فيزيولوژيک دورهٔ باردارى نيازمند هستند. تنها وزن اضافى ناشى از بافت چربى با آمادگى جسمانى و تندرستى ارتباطى منفى دارد.

افراد مى‌توانند از دو عامل اصلى محيطى يعنى رژيم غذايى و ورزش براى تنظيم مقدار نسبى بافت‌هاى بدون چربى و چربى بدن خود استفاده کنند. انسان مى‌تواند غذاى زيادى مصرف کند که منجر به ذخيرهٔ چربى اضافى مى‌شود. چون فعاليت جسمى نياز به انرژى دارد، بدن کالرى حاصل از غذاى مورد استفاده را براى فعاليت قرار داده، از ذخيره شدن آن به‌عنوان بافت چربى جلوگيرى مى‌کند.

حفظ و نگهدارى ترکيب بدن تا اندازه‌اى به تعادل بين کالرى مصرف شده در رژيم غذايى و ميزان متابوليک به‌ اضافهٔ مقدار فعاليت جسمى که انجام مى‌دهيد مربوط مى‌شود. ميزان متابوليک، مقدار انرژى است که در زمان معينى براى ادامهٔ کارکرد بدن مصرف مى‌شود. افراد از اين نظر باهم متفاوت هستند. برخى از افراد کالرى بيشترى نسبت به ديگران براى ادامهٔ زندگى مصرف مى‌کنند. ميزان متابوليک تحت کنترل هورمون‌هاى مختلفى است؛ لذا به راحتى نمى‌توانيد در کوتاه مدت آن را تغيير دهيد. در مقابل، مى‌توانيد سطح فعاليت و ورزش خود را به‌طور روزانه کنترل کنيد.

ترکيب بدن و ورزش

بافت چربى در طى دو دوره به‌ سرعت افزايش مى‌يابد. شش ماه اول بعد از تولد و دوباره در اوايل دورهٔ نوجواني. در دختران اين افزايش در سراسر دورهٔ نوجوانى ادامه مى‌يابد، در حالى که در پسران اين افزايش متوقف شده، ممکن است براى مدتى معکوس شود. بافت عضلانى نيز در دورهٔ طفوليت به سرعت رشد و نمو مى‌کند و سپس در دورهٔ کودکى به حالت يکنواخت در مى‌آيد و دوباره در دورۀ نوجوانى و جهش رشد به‌طور چشمگير و قابل توجه در پسران افزايش مى‌يابد. رژيم غذايى يا ورزش ممکن است اين الگوى عمومى را تغيير دهد. بيش از حد غذا خوردن منجر به وزن اضافى همراه با چربى خواهد شد و گرسنگى کشيدن مى‌تواند منجر به کاهش بيش از اندازهٔ سطوح چربى بدن شود، به‌طورى‌که بدن انرژى مورد نياز خود را از شکستن بافت عضلانى و استفاده از آن به‌دست مى‌آورد و در نتيجه بافت عضلانى را ضايع مى‌کند. ورزش، کالرى و انرژى را مى‌سوزاند و به‌صورت بالقوه ترکيب بدن را تغيير مى‌دهد، بنابراين رابطهٔ بين ترکيب بدن و ورزش مستلزم توجه دقيق است.